Czym właściwie jest zastęp zastępowych?
„Każdy duży pojazd mechaniczny, (…) aby się poruszać musi mieć silnik. Aby się poruszać we właściwym kierunku, musi mieć pilota. Aby wybrać właściwy kierunek, musi mieć dowódcę.
Wyobraźcie sobie, że drużyna harcerska tez jest takim pojazdem. Jej kapitanem wybierającym właściwy kurs jest rada. Jej sternikiem, dbającym, by nie zeszła z wyznaczonego kursu, jest jej drużynowy. A silnikiem… No właśnie: motorem napędzającym drużynę jest zastęp zastępowych.” Tak o zastępie zastępowych pisze Wojciech Kołodziejski, autor książki „Tajemne Stowarzyszenie Magów”.
Zastęp zastępowych to jeden z zastępów działających w drużynie harcerskiej lub starszoharcerskiej. W jego skład jak łatwo się domyślić wchodzą wszyscy zastępowi a jego zastępowym jest drużynowy.
Po co istnieje zastęp zastępowych?
Na zbiórkach zastępu zastępowych, zastępowi pogłębiają swoja wiedzę i umiejętności, są one też kopalnią pomysłów oraz polem do wymiany doświadczeń między zastępowymi, ale także miejscem, gdzie zastępowi mogą sami zasmakować harcerskiej przygody i zabawy. Ma on przygotować zastępowych do samodzielnego prowadzenia zbiórek zastępu.
Czym to się różni od Rady Drużyny?
Wiele osób myli te dwa zespoły, ponieważ oba w istotnym stopniu wpływają na działanie drużyny. Rada drużyny podejmuje najważniejsze decyzje w drużynie planuje jej pracę, rozwiązuje problemy. W jej skład wchodzą zazwyczaj wszyscy funkcyjni. Zastępowi przecież nie powinni „rządzić” drużyną, ale kierować nią „od środka”, poprzez pracę w zastępach. Zastęp zastępowych ma ich do tego przygotować. W zastępie zastępowych Druzynowy ma bardziej bezpośredni, mniej formalny kontakt z zastępowymi, może z nimi swobodnie porozmawiać, przekazać widzę i doświadczenie.
Jak działa taki zastęp?
ZZ działa w drużynie jak normalny zastęp – powinien regularnie spotykać się na zbiórkach, spotkaniach, wyjazdach. Ma własną obrzędowość, zwyczaje, własny plan pracy. Tak naprawdę w każdej drużynie działa on inaczej, ponieważ metodyka harcerska nie mówi dokładnie jak powinna wyglądać praca takiego zastępu.
Jak to się ma do systemu zastępów?
Ma się bardzo prosto: zbiórki zastępu zastępowych powinny być wzorcowymi zbiórkami zastępu, zastępowi uczą się na nich poprzez bycie i działanie w zastępie. Następnie przekazują swoją wiedzę i doświadczenia swoim harcerzom na zbiórkach zastępu. Jest to również odciążające dla drużynowego nie musi organizować wszystkich zbiórek drużyny, wystarczy, że przypilnuje zastępowych. Tak więc główną zasadą działania zastępu zastępowych jest to, że: drużynowy szkoli zastępowych, zastępowi szkolą harcerzy.
Dorota Lutyk, 5DH “LEŚNI”