Sprawności

O pożytkach płynących ze zdobywania sprawności napisano już wiele.
Pamiętając o tych pożytkach proponujemy Wam zdobycie sprawności, które wiążą się z naszą gazetą. Spodobają się szczególnie tym w Was, którzy już współpracują z naszą redakcją.

Teraz wystarczy będzie uzupełnić niektóre zadania i sprawność gotowa! Ale kierujemy je również do tych, którzy do tej pory jeszcze nie chwycili za pióra i klawiatury. Teraz jest właśnie do tego najlepsza okazja.

Celem przypomnienia przytaczamy kilka wybranych opinii o sprawnościach, które wydają się nam najbardziej trafne. Zacznijmy od korzeni, czyli od założyciela scoutingu, gen. Baden-Powell’a. Napisał on we „Wskazówkach dla skautmistrzów”: „Odznaki sprawności zostały ustanowione w celu rozwinięcia w każdym chłopcu zamiłowania do zajęć ręcznych i rzemiosła, które może mu ostatecznie stworzyć karierę i nie zostawia go na progu życia bezradnego i zrozpaczonego.”

Duży materiał o zdobywaniu sprawności autorstwa hm. Zbigniewa Bugaja opublikowaliśmy w 21 numerze „Przecieku” (wrzesień 2002). Zostało tam powiedziane m.in. „Sprawność w harcerstwie to zespół potwierdzonych umiejętności z jakieś dziedziny. Regulamin określa sprawność jako wykazaną praktycznie biegłość harcerza w określonej dziedzinie. Jest więc to nowa umiejętność harcerza potwierdzona wykonaniem pożytecznej pracy, dająca określone uprawnienia w drużynie. Dobry drużynowy potrafi zaplanować i doskonale realizować plan pracy drużyny w oparciu o dobrze funkcjonujący system zdobywania sprawności i korzystania z uprawnień ich posiadaczy”.

Sprawdźmy jeszcze, co na ten sam temat zostało nam przypomniane przez Radę Naczelną w czerwcu 2003 przy okazji przy okazji przyjęcia sprawności jako instrumentu metodycznego w ZHP: „Sprawność to zdobyta i udowodniona działaniem umiejętność, którą harcerka lub harcerz (tu i dalej w takim kontekście nazw: harcerka i harcerz używamy w odniesieniu do harcerki i harcerza, harcerki starszej i harcerza starszego, wędrowniczki i wędrownika) potrafi posłużyć się w razie potrzeby. Zdobywanie sprawności jest formą samokształcenia. Służy budzeniu, rozwijaniu i pogłębianiu zainteresowań, umożliwia przyswojenie przydatnych w życiu umiejętności i ćwiczenie zaradności oraz uczy rzetelności w działaniu. Przyznanie sprawności jest uznaniem umiejętności harcerki i harcerza w danej dziedzinie.

Zdobyte sprawności wskazują, że harcerka lub harcerz wykonali określone zadania, zdobyli niezbędne umiejętności z pewnej dziedziny i potrafią z nich korzystać.
Sprawności odgrywają ważną rolę w harcerskim wychowaniu. Aby w pełni wykorzystać możliwości wychowawcze, jakie stwarza zdobywanie sprawności, drużynowy powinien wiedzieć, że zdobywając je, harcerka i harcerz:
– zdobywają konkretną wiedzę i umiejętności,
– rozwijają swoje zdolności,
– odkrywają nowe zainteresowania,
– uczą się zaradności, przedsiębiorczości i rzetelności,
– uczą się szacunku dla ludzkiej pracy,
– sprawdzają swoje możliwości.

Wybór sprawności zależy od indywidualnej decyzji harcerki i harcerza. Zadaniem drużynowego jest przedstawienie harcerzom oferty sprawności i stworzenie warunków do ćwiczenia wybranych przez nich umiejętności. Drużynowy powinien także troszczyć się o to, aby zdobywanie sprawności umożliwiało harcerkom i harcerzom osiągnięcie pewnego zasobu podstawowych umiejętności z różnych dziedzin, potrzebnych w codziennym życiu, przydatnych społecznie i wszechstronnie wspierających rozwój młodego człowieka.
Drużynowy powinien motywować do zdobywania sprawności. Musi przy tym pamiętać, że nieuzasadnione obniżanie wymagań podważa wychowawczy sens sprawności. Do zadań drużynowego należy także troska o to, aby zdobyte przez harcerki i harcerzy umiejętności znalazły zastosowanie w ich codziennym życiu oraz w pracy drużyny”.

Sprawności są zdobywane indywidualnie. Dla harcerzy najbardziej odpowiednie są sprawności jedno- i dwugwiazdkowe, dla harcerzy starszych dwu- i trzygwiazdkowe, a dla wędrowników trzygwiazdkowe i mistrzowskie.

Reporter **
1. Wie, czym różni się reportaż od innych form dziennikarskich.
2. Napisał relację z imprezy drużyny do „Przecieku”.
3. Relację zilustrował zdjęciami, rysunkami lub nagraniem dźwiękowym.
4. Przygotował reportaż na temat życia naszego regionu, niezwiązany z harcerstwem.

Dziennikarz ***
1. Poznał cechy, jakimi powinni charakteryzować się dziennikarze oraz zasady, jakie obowiązują w ich zawodzie.
2. Posługuje się przynajmniej dwoma gatunkami pracy dziennikarskiej (np. wywiad i reportaż). Zna cechy tych gatunków i umie wskazać znanych dziennikarzy, którzy posługują się tymi gatunkami.
3. Przeprowadził wywiad na określony temat.
4. Przez okres próby brał udział w pracy redakcji „Przecieku”, pisząc regularnie do wybranego działu.
5. Przekazał napisany przez siebie reportaż z imprezy harcerskiej do lokalnej gazety.

Sprawności harcerskie to zdobyte i udowodnione działaniem umiejętności, którymi harcerze potrafią posłużyć się w razie potrzeby. Zdobywanie sprawności jest formą samokształcenia.

Służy budzeniu, rozwijaniu i pogłębianiu zainteresowań, umożliwia przyswojenie przydatnych w życiu umiejętności i ćwiczenie zaradności oraz uczy rzetelności w działaniu

Przyznanie sprawności jest uznaniem umiejętności harcerki i harcerza w danej dziedzinie.

Zdobyte sprawności wskazują, że harcerka lub harcerz wykonali określone zadania, zdobyli niezbędne umiejętności z pewnej dziedziny i potrafią z nich korzystać.

Sprawności harcerskie odgrywają ważną rolę w harcerskim wychowaniu. Aby w pełni wykorzystać możliwości wychowawcze, jakie stwarza zdobywanie sprawności, drużynowy powinien wiedzieć, że zdobywając je, harcerka i harcerz:
– zdobywają konkretną wiedzę i umiejętności,
– rozwijają swoje zdolności,
– odkrywają(znajdują) nowe zainteresowania
– uczą się zaradności, przedsiębiorczości i rzetelności,
– uczą się szacunku dla ludzkiej pracy,
– sprawdzają swoje możliwości.

Wybór sprawności zależy od indywidualnej decyzji harcerki i harcerza. Zadaniem drużynowego jest przedstawienie harcerzom oferty sprawności i stworzenie warunków do ćwiczenia wybranych przez nich umiejętności. Drużynowy powinien także troszczyć się o to, aby zdobywanie sprawności umożliwiało harcerkom i harcerzom osiągnięcie pewnego zasobu podstawowych umiejętności z różnych dziedzin, potrzebnych w codziennym życiu, przydatnych społecznie i wszechstronnie wspierających rozwój młodego człowieka.

Drużynowy powinien motywować do zdobywania sprawności. Musi przy tym pamiętać, że nieuzasadnione obniżanie wymagań podważa wychowawczy sens sprawności. Do zadań drużynowego należy także troska o to, aby zdobyte przez harcerki i harcerzy umiejętności znalazły zastosowanie w ich codziennym życiu oraz w pracy drużyny.

Wymagania sprawności harcerskich
1. Każda sprawność składa się z wymagań dotyczących poznania lub zrozumienia określonej dziedziny oraz z zadań umożliwiających ćwiczenie, sprawdzenie i zaprezentowanie konkretnych umiejętności.

2. Każda sprawność opisana jest w postaci 4-5 wymagań, wyrażonych najczęściej za pomocą czasowników „wykonał”, „pokazał”, „przedstawił”, „zorganizował”, „przygotował” lub innych wskazujących na zadaniowy charakter wymagania.

3. Podstawowy zestaw sprawności, zatwierdzony przez Główną Kwaterę ZHP, zawiera wymagania sprawności dotyczących tradycyjnych obszarów harcerskiego działania, odpowiadających na wyzwania współczesnego życia, rozwijających najpopularniejsze dziedziny zainteresowań harcerek i harcerzy.

Poziomy sprawności harcerskich
Sprawności występują w czterech poziomach trudności:

1. Sprawności oznaczone jedną gwiazdką – dla początkujących w danej dziedzinie. Pozwalają zdobyć podstawowe harcerskie umiejętności lub na poziomie elementarnym poznać jakąś inną dziedzinę. Ich zdobywanie nie wymaga szczególnych predyspozycji i warunków ani długiego czasu próby. Sprawności te najbardziej odpowiednie są dla harcerek i harcerzy (10-13 lat).

2. Sprawności oznaczone dwiema gwiazdkami – dla pogłębiających wiedzę i doskonalących umiejętności, rozwijających swoje zainteresowania. Motywują do zdobywania podstawowej wiedzy z wybranej dziedziny poza programem pracy drużyny lub zastępu i do samodzielnego poszukiwania możliwości ich praktycznego wykorzystania. Mogą je zdobywać harcerki i harcerze (10-13 lat) oraz harcerki i harcerze starsi (13-16 lat).

3. Sprawności oznaczone trzema gwiazdkami zakładają zdobycie ponadprzeciętnej, rozległej wiedzy i umiejętności z wybranej dziedziny, wymagają umiejętności samodzielnego, konsekwentnego doskonalenia się w tej dziedzinie, a także zorganizowania do działania innych (np. zastępu, drużyny, klasy). Najbardziej odpowiednie są dla harcerek i harcerzy starszych (13-16 lat).

4. Sprawności mistrzowskie wymagają umiejętności na poziomie niemal profesjonalnym (w przypadku dziedzin związanych z aktywnością zawodową), liczącym się w dorosłym życiu. Mogą stanowić istotny atut przy podejmowaniu pracy zawodowej. Sprawności mistrzowskie stanowią świadectwo zaawansowanych zainteresowań i dużej aktywności społecznej w wybranej dziedzinie. Przeznaczone są dla wędrowniczek i wędrowników. Osoby, które zdobyły sprawności mistrzowskie, to potencjalni eksperci (w drużynie, w szczepie, w hufcu), służący pomocą zdobywającym sprawności niższego stopnia. W niektórych dziedzinach odpowiednikiem sprawności mistrzowskich są uprawnienia związkowe (np. Odznaka Ratownika Medycznego ZHP), państwowe, specjalistyczne, potwierdzenia umiejętności wydawane przez odpowiednie instytucje (np. prawo jazdy, certyfikaty językowe, odznaki turystyki kwalifikowanej PTTK).

Wykorzystano materiały Wydziału Starszoharcerskiego GK ZHP

Sprawności powinno zdobywać się dużo i przez cały czas. Gdy ich zabraknie, można wymyślać nowe. Wiele drużyn ma swoje tradycyjne najróżnorodniejsze próby i ciekawe ich oznaczenia. To taki harcerski bajer.

W Szczęśliwej Trzynastce niektórzy harcerze nosili przy-szyte do chusty pomponiki na dowód potwierdzonych cnót rycerskości. Pomponiki wykonały dziewczyny z żeńskiej drużyny szczepu, zastrzegając sobie prawo głosu i veta w kapitule tej sprawności

Posiadacze harcerskiej sprawności tworzą kapituły (komisje), które prowadzą próby i egzaminy dla adeptów tych sprawności, mają nadane przez Radę Drużyny określone przywileje i ubiegają się o zdobycie wyższej sprawności z kolejną gwiazdką.

Harcerz zgłasza chęć zdobycia sprawności drużynowemu, który wyznacza opiekuna próby, to jest harcerza, który tę sprawność posiada i jest fachowcem w danej dziedzinie. Jeśli takiego „fachowca” nie ma w drużynie, można się zwrócić o pomoc do kogoś spoza drużyny: dorosłego profesjonalisty, harcerza z innej drużyny, członka przyjaciół drużyny.

Sprawność można, zależnie od specyfiki i wymagań, zdobyć zdając jednorazowy „egzamin” lub w dłuższym okresie. I tak „cieśla” buduje kilka urządzeń obozowych w czasie kwaterki, lub szafę i półki w harcówce w okresie zimowym, kucharz musi zaserwować kilka, kilkanaście smacznych dań, które zjedzą jego druhowie.

Opiekun próby obserwuje dzieła osoby zdobywającej sprawność, a gdy uzna że wymagania zostały spełnione, potwierdza to w karcie próby i zgłasza drużynowemu wniosek o przyznanie sprawności. Fakt ten ogłasza drużynowy w rozkazie dziennym.

Zdobycie sprawności powinno zawierać w sobie element wyczynu i uwieńczone dziełem, które inni będą podziwiać.

W grupie sprawności artystycznych, np. śpiewak, grajek, zaliczenie próby uzależnia się od powodzenia na występach na kilku ogniskach, festiwalu i rozśpiewania zastępu lub drużyny.

Wymagania wypisane w regulaminach sprawności nie można traktować dosłownie. Są to propozycje, które muszą być dostosowane do indywidualnych możliwości zdobywającego sprawność oraz planów i wymagań drużyny.

Próba powinna przebiegać sprawnie i zakończyć się w określonym czasie. I tak sprawności I stopnia „*” dla stopnia młodzika nie powinna trwać 1 – 2 tygodni, sprawność II stopnia „**” wywiadowcy do 1 miesiąca, sprawność III stopnia „***” do dwóch miesięcy, zaś sprawność mistrzowska „M” do ½ roku.

W drużynie powinien istnieć dobry klimat do zdobywania sprawności. Sprawności, które harcerze wybiorą, powinny być umieszczone w planie rocznym lub obozowym drużyny.

Ułożone zadania winy być osiągalne dla harcerza, ale nie łatwe. Każda próba winna być osobno ułożona. Nie wolno kazać harcerzom przepisywać wymagania z regulaminu!!!

Przykład dla sprawności kucharz.
Wymagania regulaminu:

1. Pokierował przygotowaniem trzech posiłków, w tym obiad z dwóch dań.

2. Na biwaku zbudował kuchnię polową, urządził zaplecze kuchenne.

3. Sporządził posiłek bez używania naczyń np.: ryba w liściach, ciasto na kiju, pieczone jaja, kurczak pieczony itp..

4. Ułożył jadłospis na trzydniowy biwak.

5. Przygotował dwie potrawy wykazując się znajomością kuchni polskiej.

Inny regulamin przewiduje następujące zadania:

1. Prawidłowo posługiwał się sprzętem kuchennym.

2. Ułożył urozmaicony jadłospis na kilkudniowy biwak lub tydzień obozu dla całej drużyny.

3. Przygotował obiad dwudaniowy dla rodziny, podając go estetycznie i pamiętając o kawie i deserze po obiedzie.

4. Wybrał miejsce na kuchnię obozową, urządził ją funkcjonalnie.

Warunkiem nadania kolejnego stopnia harcerskiego jest zdobycie co najmniej pięciu nowych sprawności w wyższym stopniu (następna gwazdka „***” lub „M”). Nie zawsze komisje stopni zwracają na to uwagę. Stopnie Ćwika i Harcerza Orlego muszą być połączone ze zdobyciem sprawności mistrzowskich i wyczynem.

Na kartcie próby na sprawność powinny znaleźć się takie elementy jak: imię nazwisko, stopień, zastęp i drużyna harcerza; posiadane sprawności wprowadzające; zadania z terminem realizacji; potwierdzenie zalieczenia zadań i przyznania sprawności.

hm Zbigniew Bugaj HR

Najsłynniejszą sprawnością obrosłą już legendą są „trzy pióra”. Kto ją zdobył, cieszy się szacunkiem swoich druhów, a przeżycia opowiada swoim dzieciom i wnukom.
Próba trwa trzy doby. Przez pierwszą nie wolno niczego zjeść, drugą nie można mówić (najwięcej wpadek), zaś trzecią dobę należy spędzić samotnie w lesie.

Nasza córka jeździła tak długo na obozy, będąc już dorosłą kobietą, dopóki sprawności nie zdobyła, a podchodziła do próby przez cztery kolejne lata. Na obozie w okolicach Funki w Borach Tucholskich harcerz zwany Rudim przed ułożeniem się do snu w dobrze zamaskowa-nym szałasie wykonanym w naturalnym rowie, pozostawił w menażkach resztki smacznej ko-lacji ze złowionych ryb, pieczonych ziemniaków i uzbieranych jagód.

Kiedy o świcie poszedłem sprawdzić samotnika, zastałem porozrzucane naczynia, powalony szałas ze śpiworem i plecakiem. Wołanie i przeczesywanie terenu nie dawały rezultatów. Po Rudim nie było śladu. Przerażony wróciłem do obozu, gdzie spotkałem jeszcze bardziej przestraszonego Rudiego, który opowiadał, jak jakieś dzikie zwierze dobierając się do jego menażek, wlazło na jego szałas, a on nagle przebudziwszy się, w ułamkach sekund wypadł zapasowym wyjściem i sam nie wie jak po dwóch godzinach biegania znalazł się w obozie. Twierdził, że uciekał przed niedźwiedziem albo dzikiem, chłopcy udowadniali mu, że to musiała być mysz albo tchórz.

Nie należy nigdy zaprzestać próbować osiągać nowych umiejętności i sprawdzać się.

„Skautowi nie wolno zasnąć na laurach – pisał A. Małkowski (op. cit.s.19) – kiedy już jest skautem I klasy albo patrolowym; musi on ciągle się uczyć sprawności skautowych, dopóki jest w patrolu. Gdy tego nie robi, należałby do patrolu małp, gdyż tylko w patrolu małp skautuje się i obozuje, a niczego się nowego nie uczy.”

hm Zbigniew Bugaj HR

Zdobywanie sprawności poczt harcerskich umożliwia realizację wielu pomysłów oraz rozwija umiejętności specjalistyczne harcerzy. Sprawności poczt harcerskich wzbogacają realizację próby na stopnie harcerskie. Podobnie jak inne sprawności, są jednym z najważniejszych warunków uzyskania kolejnego stopnia harcerskiego. Nasze propozycje są podpowiedzią w ułożeniu próby na wybraną sprawność.

Każda próba powinna być ułożona indywidualnie, dostosowana do możliwości harcerki czy harcerza i nie może być zbyt łatwa. Zadania nie mogą powielać wymagań regulamino-wych, powinny jednak te wymagania rozwijać i być dopasowane do planu pracy zastępu czy drużyny. Harcerz sam wypełnia kartę próby. Istotną sprawą jest nadawanie odpowiednich uprawnień dla osób posiadających sprawność. Poniżej zamieszczamy przykładowe uprawnie-nia, jakie może nabyć posiadacz sprawności. Uprawnienia te określa kapituła sprawności lub naczelnictwo poczty i są one ogłaszane w rozkazie drużynowego.

Oto wymagania i przykładowe zadania do wyboru z grupy poczt harcerskich:

LISTONOSZ:

Wymagania regulaminu

1. Poznał zasady działania poczt harcerskich oraz ich historię

2. Poprawnie wypełnił obiegowe druki poczty harcerskiej

3. Wykonał projekt znaczka lub winiety na kopertę

4. Uczestniczył w rozprowadzeniu wydawnictw poczty harcerskiej i korespondencji na obozie, złazie bądź podczas wydarzeń, obchodów świąt, rocznic i imprez harcerskich oraz państwowych.

5. Prowadził kolportaż okolicznościowych kart PH

Przykładowe zadania

1. Przeczytam książkę J. Kasprzaka „Tropami powstańczej przesyłki”

2. Poznam historię listu i sposoby porozumiewania się w przeszłości

3. Poznam różne sposoby porozumiewania się współcześnie

4. Przygotuję z zastępem inscenizację wiersza K. Wodnickiej Harcerska Poczta Polowa lub innego utworu napisanego albo wymyślonego przez siebie

5. Przeprowadzę zwiad na pocztę, a sprawozdanie przedstawię na zbiórce zastępu

6. Nauczę się wypełniać druki pocztowe (list polecony, telegram, przekaz, dowód nadania paczki)

7. Wykonam projekt znaczka, karty pocztowej lub winiety koperty

8. Wykonam skrzynkę pocztową i będę odpowiedzialny za przyjmowanie oraz rozprowa-dzanie korespondencji na obozie lub z okazji imprez harcerskich, inicjatyw programo-wych, wydarzeń, obchodów świąt, rocznic i imprez harcerskich oraz państwowych (np. pozdrowienia z okazji Dnia Myśli Braterskiej, Święta Niepodległości, życzenia nowo-roczne, itp.)

9. Wykonam zadania w alarmowym systemie łączności w zastępie lub drużynie

10. Będę doręczał harcerskie przesyłki specjalne (telegramy, listy, zaproszenia, paczki) w re-jonie swego zamieszkania lub na obozie

11. Będę kolporterem poczty harcerskiej w stoisku na obozie lub na imprezie hufca, szczepu albo imprezie publicznej

12. Założę skrzynkę poczty elektronicznej (e-mail), nauczę się redagować i wysyłać listy pocztą elektroniczną.

13. Uruchomię punkt poczty harcerskiej na obozie, biwaku bądź na dowolnej imprezie z udziałem harcerzy

Uprawnienia listonosza:

– Opieka nad zdobywającym sprawność listonosza

– Doręczanie przesyłek specjalnych do VIPów (bardzo ważnych osób)

– Obsługiwanie poczty elektronicznej drużyny

– Wypełnianie pocztowych druków na obozie lub w drużynie

– Prowadzenie stoiska poczty na imprezach harcerskich

POCZTOWIEC **

Wymagania regulaminu

1. Poznał zasady kolekcjonowania zbiorów filatelistycznych

2. Wykonał poprawny projekt techniczny wydawnictw poczty harcerskiej do druku

3. Przygotował własne zbiory wydawnictw poczty harcerskiej do wystawy na arkuszach wystawienniczych

4. Brał udział w przygotowaniu wystawy

Przykładowe zadania

1. Poznam historię znaczka pocztowego, przykładowe serie znaczków

2. Dowiedziałem się ile kosztują usługi Poczty Polskiej, sporządzę cennik tych usług

3. Zaprojektuję i przygotuję do druku projekt kartki związany np. z obchodami „Dnia Poczty Harcerskiej” Święta Hufca, Dnia Dziecka, obozu, zlotu, zjazdu

4. Zorganizuje na obozie Dzień Poczty Harcerskiej obchodzony 6 sierpnia lub w innym ter-minie dzień pocztowy (pisanie listów, wysyłanie kartek z pozdrowieniami)

5. Przeprowadzę zajęcia w zastępie (drużynie) nt. zasad kolekcjonerstwa, wykonam tablicę wystawową

6. Urządzę wspólnie z zastępem lub drużyną wystawę pt. „Z mojej kolekcji” (znaczki, kartki pocztowe, stemple okolicznościowe, itp.)

7. Przeprowadzę z drużyną grę lub zabawę z tematu zdobywanej sprawności

8. Założę skrzynkę poczty elektronicznej (e-mail) oraz książkę adresową dla innej osoby (w rodzinie, w zastępie)

9. Przygotuję stoisko poczty harcerskiej na publicznej imprezie z udziałem harcerzy.

Uprawnienia pocztowca:

– Wszystkie uprawnienia listonosza oraz:

– Opieka nad zdobywającym sprawność pocztowca

– Pełnienie funkcji członka kapituły sprawności pocztowca i listonosza

– Kierowanie służbami pocztowymi na obozie (naczelnik harcerskiej poczty polowej)

– Obsługa poczty elektronicznej szczepu, hufca

– Kierowanie siecią alarmową drużyny

POCZTYLION ***

Wymagania regulaminu

1. Poznał zasady prowadzenia dokumentacji poczty harcerskiej i różne techniki powiela-nia (drukowania)

2. Wykonał samodzielnie klisze lub pieczątkę dla poczty harcerskiej (np. linoryt)

3. Zorganizował sieć obsługi pocztowej na obozie lub złazie

4. Nawiązał współpracę z inną pocztą

Przykładowe zadania

1. Przygotuję bloczek „PH”, datownik, stempel, wdruk „PH” i inne wydawnictwa poczt har-cerskich

2. Będę prowadził(a) dokumentację poczty harcerskiej

3. Poznam i zaprezentuję prace wykonane w różnych technikach powielania (drukowania)

4. Wykonam (np. na gumce myszce) znak swojej drużyny lub godło zastępu by wszyscy je-go członkowie mogli pieczętować nim swą korespondencję

5. Opracuję sieć alarmową drużyny. Zaprojektuję różne formy przekazywania informacji w drużynie.

6. Przeprowadzę zabawy lub gry nt. przekazywania informacji

7. Nawiążę korespondencję z inną pocztą lub skautami ze świata., np. poprzez Skautową Skrzynkę Pocztową,. Utrzymam kontakt z innymi drużynami tej specjalności

8. Będę administrował(a) pocztę elektroniczną wybranej jednostki harcerskiej. Nauczę wy-syłania, przekazywania i odpisywania korespondencji poprzez Internet

9. Przygotuję i poprowadzę stoisko poczty harcerskiej na dużej imprezie chorągwianej lub związkowej prezentując własną kolekcję oraz mojej poczty harcerskiej

10. Zorganizuje szkolenie młodych listonoszy

Uprawnienia pocztyliona

– Nadzoruje przygotowania do organizacji okolicznościowego stoiska poczty na dużej imprezie

– Zatwierdza wykonanie zadań przez pocztowców, jest członkiem kapituły sprawności pocztowych

– Może być pocztylionem obozowym, hufcowym, członkiem naczelnictwa poczty

– Pełnić obowiązki łącznika poczty harcerskiej z Pocztą Polską

– Organizować kursy specjalistyczne dla kandydatów na członków poczty harcerskiej, pro-wadzić zajęcia na kursach specjalistycznych i metodycznych.

hm Urszula Bugaj

(naczelniczka PH 75 Otwock)

W tekście druhna Ula prezentuje niektóre propozycje programowe do prób sprawności pocztowych.

Pomysł na gawędę

Egzotyczny listonosz

Opowiem Wam o szczególnych, bo egzotycznych listonoszach, którzy żyli bardzo dawno te-mu w państwie Tawanatinsuyu, co oznacza „państwo pszczół” (współcześnie mówi się o pań-stwie Inków) na terenie Ameryki południowej. W państwie tym porozumiewano się językiem kiczua, a wszelki zapiski prowadzono w postaci różnokolorowych sznurków, na których wią-zano różnej wielkości węzły noszących nazwę kipu. Treść wiadomości musiała być siłą rze-czy ograniczona, ponieważ kipu dotyczył przede wszystkim zapisu liczb wyrażonych różnymi węzłami dla różnych cyfr w systemie dziesiętnym. Inne wiadomości były kodowane węzłami bardzo skromnie i dotyczyły tylko konkretnych i ważnych spraw.

Inkowie nie znali wynalazku koła ani wozu i ich listonosze, a właściwie biegacze, korzystali z ogromnego systemu dróg liczącego łącznie ok. 20 000 km, z których najważniejsza była tzw. Wielka Droga Królewska, biegnąca miedzy pasmami gór Andów na długości ok. 5300 km. Równolegle do niej prowadziła krótsza nieco (4300 km) droga nad brzegiem Oceanu Spokoj-nego. Obydwa te trakty miały po 8 metrów szerokości i każdy był powiązany ze sobą w róż-nych miejscach drogami łącznikowymi biegnącymi głównie wzdłuż rzek spływających z gór, a także na trawersach zboczy Andów. Niektóre z nich prowadziły na wysokości przekraczają-cej 5500 m n.p.m. Wzdłuż Drogi Królewskiej zbudowano rowek, którym płynęła, ku wygo-dzie podróżnych i oczywiście listonoszy, świeża woda. Przy głównych traktach zbudowano liczne tombos – gospody, w których można było odpocząć lub zanocować. Przy wszystkich drogach znajdowały się składy żywności, odległe od siebie o dzień marszu.

Przy każdym zajeździe dyżurowało stale po dwóch biegaczy (listonoszy), stanowiących pań-stwową służbę pocztową. Pokonywali oni krótkie odcinki i dzięki temu szybkość takiej sztafety dochodziła do 400 km dziennie. Informacje przekazywali sobie biegający listonosze wyłącznie ustnie. Były one objęte tak wielką tajemnicą, że nie mógł po nich pozostać żaden materialny ślad. Można sobie pomyśleć, że wiadomość przekazywana przez taką „pocztę” była niewiarygodna, bo to trochę tak jak zabawa w „głuchy telefon”. Ale nic z tego. Pamięć i precyzja przekazywania wiadomości przez jednego „listonosza” drugiemu „listonoszowi” musiała być idealna, ponieważ za pomyłki była tylko jedna kara – śmierć.

Dziś możemy tylko współczuć tym, których zawiodła dobra pamięć w wykonywaniu roli po-słańców dobrych i złych wiadomości i naśladować cechy nieodzowne do bycia listonoszem, zarówno przed laty, jak i obecnie.

Wiersz do inscenizacji:

Krystyna Wodnicka

Harcerska Poczta Polowa

Był taki jak ty

W czuprynie miał wiatr

I w głowie miał jeszcze zielono

Gdy poszedł się bić

Jak ojciec i brat

Warszawski harcerz listonosz.

Torba na ramie, schylona głowa

Świszczą odłamki bomb

Poczta polowa, Poczta polowa

Ulica, numer, dom.

Od Żoliborza do Mokotowa

Od świtu aż po zmrok

Poczta polowa, Poczta polowa

Poczta z harcerskich rąk.

Był taki jak ty

Dwanaście miał lat

Pod murem przekradał się chyłkiem

Przez pożar i dym, nadzieje i łzy

Powstańcza niosąc przesyłkę.

Mamo najdroższa, czy jesteś zdrowa

Nie wiem o tobie nic

Poczta polowa, Poczta polowa list mój zaniesie ci.

W gruzach przycupnie

W bunkrach się schowa

Ognia przekroczy krąg

Poczta polowa, Poczta polowa

Poczta z harcerskich rąk.

Był taki jak ty,

Gdy potknął się – padł

Lecz torbą lilijka znaczoną

Odrzucił spod nóg najdalej jak mógł

By inny z nią biegł listonosz.

Ludzie tam dzieciak, trzeba ratować

Na skroniach strużka krwi

Poczta polowa, Poczta polowa

Dobranoc chłopcze, śpij.

Nie w jednym domu ktoś kiedyś schowa

Jak zeschłej róży pąk

Walczących synów ostatnie słowa

-pocztę z harcerskich rąk.

Gry, ćwiczenia i zabawy

Depesza

Pomoce: 4 koperty z meldunkami, 4 kartki papieru, 4 ołówki, gwizdek

Przebieg gry: Zastępy ustawiają się w szeregach w terenie zakrytym, zachowując pomię-dzy harcerzami odstęp ok. 5 metrów. Odległość miedzy zastępami powinna być dwukrotnie większa. Pierwszemu w każdym z szeregów drużynowy wręcza meldunek w kopercie, nato-miast ostatniemu kartkę papieru z ołówkiem Po sygnale danym gwizdkiem harcerze trzyma-jący koperty wyjmują z nich meldunki i po odczytaniu, nie ruszając się z miejsca, nadają je szeptem swoim sąsiadom, a ci z kolei następnym – aż do końca szeregów. Ostatni otrzymują-cy ten meldunek (jednakowy we wszystkich kopertach) muszą napisać go na kartce i jak naj-szybciej wręczyć w formie depeszy drużynowemu. Wygrywa zastęp, który pierwszy odda swój meldunek bez zniekształcenia.

Wiadomości

Wymyślić w zastępach różne sposoby przekazywania (przesyłania) wiadomości. Zaszy-frować list jednakowej treści stosując poznane szyfry lub zaproponować nowe.

Ukryte listy

Liczba uczestników: 4 zastępy

Pomoce: 8 listów z identyczna treścią, ale 4 z nich z pierwszą częścią listu, 4 z drugą.

Przebieg gry: Drużynowy ukrywa w wybranym miejscu po 2 listy. Objaśnia harcerzom, że trzeba ich szukać np. w pobliżu kuchni, umywalni, itp. Treść listów jest możliwa do odczy-tania po złączeniu obu części. Zawierają one polecenie jak najszybszego dojścia całej drużyny do wspólnego celu. Zastępy rozchodzą się w wyznaczone miejsca. Wygrywa ten zastęp, który pierwszy odnajdzie swoje listy, prawidłowo je odczyta i zamelduje się na określonym miej-scu.

Nadawanie telegramu

Na środku ustawione stoliki w kształcie linii telegraficznej. Harcerze stoją w pewnej odle-głości od nich. Na sygnał podchodzą do stolika i wypełniają zrobiony prze siebie telegram z życzeniami. Wygrywają ci, którzy wypiszą bezbłędnie i najładniej swój telegram.

Biegacze

Zorganizowanie wyścigów listonoszy-biegaczy z najlepszą pamięcią , którzy do leżących nieopodal obozów, biwaków, bądź mieszkających niedaleko znanych im osób dostarczą za-szyfrowane informacje i powrócą do miejsca startu z odpowiedzią z odwiedzonych miejsc.

Stemple i pieczątki poczty harcerskiej

1. Na gumce myszce narysować symbol, który ma być odbity. Ostrym nożykiem lub ży-letką wykonać nacięcia na 3-4 mm wzdłuż linii rysunku. Resztę powierzchni gumki ściąć, po-zostawić wypukle tylko te elementy, które mają być odbite na papierze.

2. Na gumce myszce narysować określony symbol (np. godło zastępu). Wzdłuż linii ry-sunku wyżłobić nożykiem rowki szerokie na 2-3 mm i tak samo głębokie. Po przyłożeniu ta-kiej pieczęci do tuszu otrzyma się kolorowy prostokąt (zależy jakiego użyje się tuszu), w któ-rym znajdzie się biały rysunek godła. W wyżłobionych rowkach nie będzie tuszu i one się nie odbiją.

hm Urszula Bugaj

(naczelniczka PH 75 Otwock)

Sprawność w harcerstwie to zespół potwierdzonych umiejętności z jakieś dziedziny. Regulamin określa sprawność jako wykazaną praktycznie biegłość harcerza w określonej dziedzinie.

Jest więc to nowa umiejętność harcerza potwierdzona wykonaniem pożytecznej pracy, dająca określone uprawnienia w drużynie. Dobry drużynowy potrafi zaplanować i doskonale realizować plan pracy drużyny w oparciu o dobrze funkcjonujący system zdobywania spraw-ności i korzystania z uprawnień ich posiadaczy.

Z odznakami sprawności polscy harcerze spotkali się po raz pierwszy w 1913 r. na Wy-stawie pracy skautów w Birmingham. „Po osiągnięciu pierwszych stopni skautowych i towa-rzyszącym im odznak (A.Małkowski: „Jak skauci pracują” Lwów 1914 r., s.18) skauta II klasy i skauta I klasy, skauci są obowiązani wybrać sobie dowolnie, którą ze sprawności i po poduczeniu się jej, co zwykle wymaga przejścia kursu pod kierunkiem fachowego instruktora, zdać z niej egzamin i uzyskać w ten sposób nową oznakę sprawności.

Tych sprawności było w pierwszym roku rozwoju skautostwa (1908) zaledwie kilka (nazywano je podówczas egzami-nami honorowymi; w miarę pogłębiania się ruchu ustalono normy egzaminów i oznaki dla coraz to nowych sprawności, tak, że ich jest dziś 52”

Odznaki sprawności w postaci małych krążków o średnicy 4 cm, w barwie khaki z wyszytym maszynowo jedwabną nicią symbolem (np. trąbka wyobraża trębacza) albo też na specjalne naramienniki, spinanymi rzemykami. Odznaki naszywało się na prawym rękawie, zaś sześć ratowniczych na lewym. Odznaka sprawności służby ambulansowej (obecnie sama-rytanin M i Ratownik ***) wyszyta była na białym tle i noszona na obu ramionach.

Obecnie oznaki sprawności o średnicy 3 cm wyszywane są na prawym rękawie po trzy w rzędzie, w odległości 0,5 cm, pierwszy rząd 10 cm od wszycia rękawa, lub odpowiednio po-niżej plakietki środowiska. Sprawności białej służby, mistrzowskie i samarytańskie wyszywa się ponad pierwszym rzędem. Sprawności wyszywa własnoręcznie harcerz czerwoną nicią (kolor może być zmieniony zgodnie z tradycją drużyny). W przypadku zdobycia sprawności wyższego stopnia z rękawa munduru wypruwa się odpowiadające im sprawności niższego stopnia. Po zdobyciu sprawności operatora komputerowego odpruwana jest odznaka bajtka, aby przyszyć sprawność ratownika, należy odpruć odznakę sanitariusza i na pewno higieni-sty.

Niektóre regulaminy (por. ZHR) nakazują wyszycia sprawności w ciągu 3 dni od ogło-szenia rozkazem. Harcerz, który tego nie wykona, pozbawiany jest sprawności w następnym rozkazie. Również odbiera się sprawność osobie, która nie wykazuje się umiejętnościami z zakresu zdobytej sprawności, bądź niewłaściwie wykorzysta posiadane umiejętności, bądź odmówi albo zaniecha wykonania czynności, których umiejętność przewiduje regulamin da-nej sprawności.

Czym więc jest sprawność w harcerstwie?

„Odznaki sprawności zostały ustanowione – pisał Baden-Powell we Wskazówkach dla skautmistrzów – w celu rozwinięcia w każdym chłopcu zamiłowania do zajęć ręcznych i rze-miosła, które może mu ostatecznie stworzyć karierę i nie zostawia go na progu życia bezrad-nego i zrozpaczonego. Odznaki te pomyślane są jako z a c h ę t a dla chłopca zajęcia się pracą fizyczną i do robienia postępów na tym polu.” .

Sprawność w harcerstwie to zespół potwierdzonych umiejętności z jakieś dziedziny. Regulamin określa sprawność jako wykazaną praktycznie biegłość harcerza w określonej dzie-dzinie. Jest więc to nowa umiejętność harcerza potwierdzona wykonaniem pożytecznej pracy, dająca określone uprawnienia w drużynie. Dobry drużynowy potrafi zaplanować i doskonale realizować plan pracy drużyny w oparciu o dobrze funkcjonujący system zdobywania spraw-ności i korzystania z uprawnień ich posiadaczy.

Pamiętam zaskoczenie, gdy po raz pierwszy zobaczyłem powracającą z obozu drużynę harcerzy w 1957 r. Kiedy harcerze stanęli na zbiórce po wyjściu z ciężarówek, drużynowy wydał komendę: „kuchciki do garów”, „sobieradki na boisko przygotować watrę”, kucharz i gospodarz do magazynu po produkty, pieśniarze, aktorzy i grajkowie na próbę do klubu, po-zostali z druhem oboźnym po chrust – rozejść się!”. Z rozdziawionymi ustami obserwowałem jak trzech chłopców sprawnie podgrzewało przywiezioną w dużej bańce po mleku grochówkę w kociołkach zawieszonych na trójnogach, krajało chleb i pomidory, rozłożyli prowizoryczne ławy z desek wyjętych z ciężarówki. Po godzinie razem z innymi gapiami dostałem menażkę z harcerską grochówką. Do dzisiaj pamięta wspaniały zapach i smak. Na ognisku harcerze pokazywali dumnie wyhaftowane przez siebie chochle, garnki, toporki i inne narzędzia w ma-łych kółeczkach. Jak ja im zazdrościłem tych odznak i mundurów!

Po wakacjach jak tylko w szkole pojawił się strażak z przypiętym do munduru harcerskim krzyżem, w towarzystwie dwóch harcerzy, z którymi prowadził nabór do powstającej drużyny harcerskich strażaków, pierwszy się zgłaszałem, choć nie miałem szans na przyjęcie ze względu na wiek.

hm Zbigniew Bugaj HR