METODYKA HARCERSKA
Charakterystyczną formą aktywności w tej grupie metodycznej jest gra rozumiana jako/obejmująca działanie pozwalające na przyswajanie technik harcerskich w podstawowym zakresie, nabywanie podstawowej podstawowej wiedzy i umiejętności harcerskich.
Bardzo ważna jest również praca w zespołach oraz towarzyszące temu współzawodnictwo, podział na zespoły oraz współzawodnictwo, stwarzające możliwość stałej aktywności i sprawdzania się.
Harcerki i harcerze uczestniczą w życiu drużyny organizowanym przez drużynowego,
a jednocześnie ale też wraz z zastępowym zaczynają współorganizować działania zastępu.
Prawo i Przyrzeczenie są przyjmowane jako jasny i spójny system wartości, jego zapisy są niekwestionowane i przyjmowane wprost.
Są one dla tej grupy metodycznej bezdyskusyjną wartością. Harcerze i harcerki traktują je jako jasny sposób postępowania.
Dla prawidłowego funkcjonowania systemu zastępowych w tej grupie metodycznej istotne jest, aby zastępowy był starszy wiekiem i doświadczeniem od członków zastępu, on planuje i inicjuje pracę zastępu;
chłopcy i dziewczynki byli zorganizowani w odrębnych zastępach;
stopniowo zwiększała się samodzielność zastępu (od zadań międzyzbiórkowych drużyny do samodzielnych zbiórek zastępu).
Zdobywanie przez harcerki i harcerzy wszelkich umiejętności odbywa się w skonkretyzowanym działaniu – w dużej części poprzez grę, realizowaną przede wszystkim w zadaniach zespołowych i międzyzbiórkowych.
Działania programowe skupione są mają na celu zaznajomienie harcerzy z ideami harcerstwa i technikami umiejętnościami harcerskimi.
Plan pracy drużyny jest ukierunkowany jest:
budowaniem tożsamości i odrębności zastępu oraz obrzędowości;
zadaniami prób na stopnie harcerskie i wymaganiami sprawności;
poznawaniem i doskonaleniem technik harcerskich.
Najbardziej odpowiadającym wiekowi harcerskiemu instrumentem metodycznym jest sprawność jednogwiazdkowa, związana tematycznie z ogólną wiedzą harcerską, ideą harcerską, technikami.
METODYKA STARSZOHARCERSKA
Charakterystyczną formą aktywności psychiczno-fizycznej nastolatków w wieku gimnazjalnym jest poszukiwanie polegające na przewartościowywaniu dotychczasowego sposobu patrzenia na świat
i autorytety, Co z kolei powoduje konieczność poszukiwania własnego uzasadnienia dla istniejącego porządku rzeczy.
To poszukiwanie odbywa się w dwóch sferach:
do wewnątrz – poznawanie siebie, indywidualizacja zainteresowań.
na zewnątrz – poszukiwanie autorytetów, próby własnego uzasadnienia wartości określonych w Prawie i Przyrzeczeniu,
Harcerki i harcerze w tym wieku nadal zdobywają wiedzę harcerską i doskonalą się w technikach harcerskich, ale chętnie również uczestniczą w zajęciach specjalnościowych i podejmują zadania,
w których mogą wykazać się posiadanymi zainteresowaniami (często pasjami) lub dowieść swej przydatności.
Po okresie niekwestionowanego przyjmowania Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego pojawiają się pytania i wątpliwości. Rozpoczyna się proces świadomego akceptowania i przestrzegania norm w nich zawartych.
Aby system zastępowych mógł prawidłowo funkcjonować powinny być przestrzegane następujące zasady:
dziewczęta i chłopcy są zorganizowani w odrębnych zastępach,
zastępowi potrafią samodzielnie organizować pracę zastępu,
zastęp spotyka się regularnie na zbiórkach, samodzielnie planuje swoją pracę i w sposób świadomy podejmuje zadania.
W drużynie mogą pojawić się również grupy zadaniowe (poza zastępami lub międzyzastępowe) będące odpowiedzią na pojawiającą się indywidualną chęć działania, potrzebę, życzenie. Tworzone są one jedynie na czas realizacji zadania.
Wszystkie umiejętności zdobywane są w konkretnym działaniu przez zadanie zespołowe zastępu mające charakter poszukiwania.
Program pracy drużyny powinien uwzględniać specyficzną dla tego wieku potrzebę poznawania i poszukiwań. Dobrze zbudowany program z jednej strony pozwala na nieskrępowany rozwój własnych zainteresowań i poszukiwanie pola służby, z drugiej zakłada z góry ich krótkotrwałość i zmienność. Przez taki program pokazujemy harcerce i harcerzowi różnorodne możliwości oraz przygotowujemy ich do wyboru specjalizacji i własnej drogi rozwoju.
Program pracy drużyny ukierunkowany jest: zadaniami prób na stopnie harcerskie, zainteresowaniami harcerek i harcerzy, poszukiwaniem pól działania i sfer aktywności.
Najlepiej odpowiadającym wiekowi starszoharcerskiemu instrumentem metodycznym jest sprawność dwugwiazdkowa, przygotowująca do mistrzostwa.