Temat: Historia Otwocka
Forma: może być to kominek, ale nie musi
Cel: zapoznanie harcerzy z historią miasta Otwocka
Czas: około 1,5 godziny
Pion wiekowy: harcerze
1. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki
2. Krótka gawęda drużynowego, która jest wstępem do prezentacji zadań miedzyzbiórkowych wykonanych przez poszczególne zastępy
3. prezentacje zastępów
a. zastęp 1 historia Otwocka (zarys)
Nazwa miasta wzięła się najprawdopodobniej od nazwy dóbr otwockich z pałacem zlokalizowanym na wyspie w starorzeczu wiślanym „od wody”, czyli strony rzeki Wisły. W starych materiałach źródłowych można napotkać następującą pisownię nazwy Otwocka: Otwosko, Otchwoczosko, Odtwoczosko, Odwoczosko. Stąd bierze się inne wyjaśnienie nazwy Otwock. Teren dzisiejszego Otwocka i okolic pokrywały ogromne lasy z drzewami iglastymi zwanymi wówczas chwojkami. Stąd przypuszczenie, że nazwa bierze się od słowa chwojka (Otchwoczosko). Historia miasta Otwocka rozpoczyna się w II połowie XIX wieku. Otwock zaczął być atrakcyjny jako teren rekreacyjny o unikalnym mikroklimacie. Czynnikiem kształtującym Otwock jako osadę, była zbudowana w 1887 r. Kolej Nadwiślańska, która biegła przez: Mławę, Ciechanów, Nasielsk, Modlin, Warszawę, Otwock, Lublin i Chełm. Przy stacji kolejowej powstała osada letniskowa zwana wtedy Otwockiem Kolejowym z czasem Otwockiem uzdrowiskowym.
Początki Otwocka jako miasta były trudne, z powodu działań wojennych, dużych obciążeń finansowych, bezrobocie, różnych epidemii. Prawa miejskie Otwock uzyskał 9 listopada 1916r. Pierwszym burmistrzem był Witold Kasperowicz. Tego też roku zatwierdzono pierwszy herb miasta. W 1917 roku znajdowały się aż 22 pensjonaty i 3 sanatoria. Oficjalnie statut miasta-uzdrowiska uzyskał Otwock w 1923 roku. Miasto rozwijało się bardzo dynamicznie, pobudowano magistrat, remizę, stadion, kasyno, gimnazjum, kilka szkół powszechnych. Budżet był stabilny. Warunki prawne sprzyjały osiedlaniu się w tych okolicach ludności żydowskiej przybyłej głównie z Litwy i Rosji. W 1939 stanowili około 75% wszystkich mieszkańców tego miasta. Głównie oni byli posiadaczami sanatoriów, szkół prywatnych, ośrodków kulturowych, podmiotów gospodarczych. W 1938 roku było ok. 20 tyś. stałych mieszkańców Otwocka, liczba kuracjuszy dochodziła do 40 tyś.
II wojna światowa zupełnie zmieniła Otwock. Podczas okupacji przekształcono samorząd w Starostwo Otwockie. Miasto to, jak każde w Generalnej Guberni podzieliło ten sam los:
– ludność żydowską wywieziono w większości do obozu zagłady w Treblince na miejscu starano się zatrzeć ślady ich pobytu
– ludność polską prześladowano i wywożono do pracy przymusowej w Niemczech
– zjawisko nędzy było co raz bardziej powszechne
– nauczyciele (ci którzy zostali) podjęli się tajnego nauczania
Były prowadzone działania wojenne przez Armię Krajową, Szare Szeregi, Bataliony Chłopskie, Gwardię Ludową.
W 1944 31 lipca do Otwocka wkroczyły oddziały Armii Czerwonej. 6 sierpnia 1944 odbyło się pierwsze posiedzenie Miejskiej Rady Narodowej a 14 sierpnia tegoż roku powołano burmistrza Jana Jobdę. Po wojnie Otwock liczył 12 tyś. mieszkańców, do 1960 roku liczba ta wzrosła do 36 300 Do 1952 roku Otwock leżał w powiecie warszawskim. Po zniesieniu powiatu warszawskiego, powołano powiat miejsko – uzdrowiskowy Otwock. Powiat funkcjonował od 1952r. do 1975r. W jego skład wchodziły: m. Otwock, i gminy: Celestynów, Halinów, Józefów, Ostrówiec, Sulejówek, Karczew, Wiązowna i Wesoła. W 1958r. uruchomiono w Świerku (dzielnicy Otwocka) pierwszy reaktor atomowy „Ewa”. Od 1 stycznia 1999 roku Otwock jest znowu miastem powiatowym.
b. zastęp 2 herb miasta
1) W dniu 7 sierpnia 1916 r. radny Edward Kacperowicz przedstawił Radzie Miejskiej dwa projekty herbu miasta. Stanowisko Rady Miejskiej w tej kwestii ograniczyło się do postanowienia, aby o wyborze herbu zadecydował sam Kacperowicz. Wybrany herb miał tło tarczy koloru błękitnego z sosną pośrodku i kielichem, z którego wypełzają dwa węże. Tarcza herbowa otoczona z trzech stron gałązkami sosnowymi, z czwartej od góry – emblematy miejskie, tj. trzy baszty z orłem białym na środkowej baszcie i dwoma narodowymi sztandarami na basztach bocznych. Herb występuje na pieczęciach miejskich do 1927 roku, tj. do zmiany herbu.
2) Nowy herb został zatwierdzony przez Radę Miejską 2 sierpnia 1926 roku, a przez wojewodę warszawskiego 16 CZERWIECa 1927 roku. Herb przetrwał do dziś. Herb jest dwupolowy, powstał z połączenia dawnego herbu województwa warszawskiego i godła medycyny. Na tarczy widnieje połowa orła polskiego w koronie oraz wypełzający z pucharu wąż. Projekt herbu wykonał artysta plastyk Tom. Od 1927 roku herb ten figuruje na pieczęciach.
– W Otwocku obiektów zabytkowych jest 21, a objętych opieką konserwatorską około 160.
Willa Sierkowskiego została zbudowana w latach 80-tych XIX w. Na początku lat 20.XX w. została zakupiona przez władze miejskie Otwocka z przeznaczeniem na siedzibę Magistratu. Obecny wygląd zawdzięcza przebudowie, która miała miejsce w 1928 r.
Wzniesione etapami w latach 1906-1921 na terenie dużego parku. Było własnością Abrama Gurewicza (Górewicza). Wzorowo urządzone uzdrowisko zaopatrzone było w kanalizację, bieżącą wodę, oświetlenie elektryczne i telefon. Posiadało elegancki salonik, czytelnię, bawialnię i salę jadalną oraz salę koncertową. Zatrudniano specjalistę-ogrodnika, toteż tereny uzdrowiska wyróżniały się w okolicy pięknym parkiem z egzotycznymi odmianami roślin. Zakład nie posiadał statusu sanatorium ani szpitala, a jak podają reklamy był „uzdrowiskiem dla rekonwalescentów rekonwalescentów osób poszukujących wypoczynku”. Wyraźnie też zaznaczano, że nie będą przyjmowani obłożnie chorzy ani chorzy na gruźlicę. Po II wojnie światowej budynek uzdrowiska przeznaczony został kolejno: na sanatorium, Centralny Szpital Lotniczy, Liceum Medyczne nr 8. W 1997 r. budynek przejęła Polska Fundacja Alzheimerowska.
Budynek wzniesiony w latach 1926-34 według projektu Władysława Leszka Horodeckiego. Magistrat miasta zaciągnął na jego budowę pożyczkę „ulenowską”, spodziewając się szybkich zysków, które miano przeznaczyć na modernizację miasta i inwestycje (m. in. wodociąg, łaźnię, rzeźnię). Inwestycja okazała się chybiona i nie przyniosła spodziewanych dochodów. Budynek mieścił przed wojną pokoje do wynajęcia, restaurację, salę teatralną, kino, salę gier niehazardowych. Po wojnie umieszczono w budynku dom kultury a później szkoły. Obecnie mieści trzy szkoły średnie
Pierwotnie na jego miejscu znajdowała się kaplica rzymsko-katolicka wzniesiona ze składek społecznych. W 1892 r. rozbudowaną ją wg planów Władysława Marconiego na niewielki kościółek w stylu neogotyckim, wyposażony w ołtarz główny zdobiony rzeźbami św. Wojciecha i św. Stanisława oraz dwa ołtarze boczne. Po 1930 r. kościółek został rozbudowany przez arch. Łukasza Wolskiego na trzynawowy z trzema kaplicami. Po II wojnie światowej uzyskał obecny wygląd. Zniszczono fasadę i wieżę odbudowano wg projektu Edgara Norwertha.
Budynek ten jest jednym z dwóch zachowanych murowanych dworców tej kolejki (pierwszy na stacji Wawer). Został zbudowany w początku lat dwudziestych XX w., prawdopodobnie według projektu Konstantego Jakimowicza. Linia przy której stał, funkcjonowała do 1963 r. Obecna forma stacji jest rezultatem rozbudowy.
* Oczywiście miedzy prezentacjami zastępów proponuje zrobić przerywniki
1. Podsumowanie prezentacji zrobionych przez zastępy przez drużynowego (i przybocznych)
2. Na koniec proponuje mały quiz, który sprawdzi jak zastępy słuchał się nawzajem, można go także wykorzystać w punktacji miedzy zastępami
3. Pląs/piosenka (w tym czasie sprawdzanie wyników quizu)
4. Posumowanie wyników quizu (nagrody)
5. obrzędowe zakończenie zbiórki
Więcej informacji na temat otwocka zajdziecie na stronie: www.otwock.pl (z niej pochodzą także wykorzystane opracowania)