PORADNIK DRUŻYNOWEGO

Za tobą kolejny rok harcerskiej pracy, który za chwilę podsumujesz wspólnie ze swoimi harcerzami podczas obozu. Przygotowując program obozu uwzględniałaś/eś w nim rozwój swoich dzieciaków, pamiętając o ich próbach na stopnie i sprawności. A czy dajesz im przykład swoja własną postawą? Czy pomyślałeś też o swoim harcerskim / instruktorskim rozwoju?


Poniżej znajdziesz wymagania na dwa pierwsze stopnie instruktorskie. Przemyśl, jaki masz pomysł na swoja dalszą harcerską drogę. Poradź się zaprzyjaźnionego instruktora i spróbuj ułożyć plan swojej próby. Zdobywanie stopni to nie tylko wymagania, to również przywileje, które one niosą ze sobą. Dla mnie największym zaszczytem była (i jest do tej pory) możliwość przyjmowania Przyrzeczenia Harcerskiego od swoich harcerzy, przyglądania się ichID błysku w oku i przypinania z drżącymi rękoma krzyży do ich mundurków.
Życzę Wam zatem powodzenia i możliwości przeżywania takich miłych chwil jak najszybciej
Magda



PRZEWODNIK/PRZEWODNICZKA


Idea stopnia


Poznaje siebie i motywy swojego postępowania. Jest wzorem dla harcerzy. Ma uzdolnienia przywódcze. We współdziałaniu z dziećmi i młodzieżą znajduje radość, umie być starszym kolegą i przewodnikiem. Świadomie stosuje metodę harcerską do realizacji celów wychowawczych. Ma poczucie odpowiedzialności za pracę i powierzony zespół. Bierze aktywny udział w pracach zespołów instruktorskich w swoim hufcu.



Warunki otwarcia próby
Złożenie Przyrzeczenia Harcerskiego.
Przedstawienie KSI programu swojej próby, zapewniającego realizację wymagań.
Ukończone 16 lat.


Wymagania
1. Kształtuje własną osobowość zgodnie z Prawem Harcerskim.
2. Pogłębia swoją wiedzę i rozwija swoje zainteresowania.
3. Podejmuje stałą służbę w swoim harcerskim środowisku i odpowiada za powierzony sobie zespół.
4. Zachowuje właściwe proporcje w wypełnianiu obowiązków wynikających z przynależności do różnych grup społecznych (rodzina, szkoła, drużyna, środowisko zawodowe).
5. Wykazał się znajomością podstawowych dokumentów Związku, w tym Statutu.
6. Bierze udział w życiu hufca.
7. Współorganizował przedsięwzięcie dla kilku drużyn.
8. Wykazał się umiejętnością pracy wychowawczej z dziećmi lub młodzieżą w wybranej grupie wiekowej, w tym:
– znajomością specyfiki rozwoju psychofizycznego dzieci i młodzieży,
– stosowania harcerskiego systemu wychowawczego w pracy z drużyną (gromadą),
– umiejętnością organizowania pracy z grupą (w systemie małych grup),
– umiejętnością tworzenia planu pracy i jego realizacji,
– umiejętnością prowadzenia dokumentacji niezbędnej do działania drużyny (gromady).
9. Przestrzega przepisów dotyczących zasad bezpieczeństwa w pracy z dziećmi i młodzieżą.
10. Uwzględnia elementy wychowania ekonomicznego w swojej działalności harcerskiej.
11. Pełnił funkcję podczas HAL lub HAZ.
12. Wykazał się znajomością harcerskiej literatury i prasy.
13. Współpracuje ze środowiskiem działania rodzicami, szkołą itp.
14. Ukończył kurs drużynowych lub przewodnikowski.



Warunki zamknięcia próby
1. Posiadanie wiedzy i umiejętności na poziomie piątego stopnia harcerskiego.
2. Zrealizowanie wymagań próby.
Oznaka stopnia
Oznaką stopnia przewodnika jest granatowa podkładka pod krzyżem harcerskim i granatowa lilijka na lewym rękawie munduru.

PODHARCMISTRZ PODHARCMISTRZYNI


Idea stopnia


Określa kierunki swojego rozwoju. Swoją postawą propaguje harcerski system wartości. Rozumie ludzi i otaczającą go rzeczywistość reaguje na ich potrzeby. Potrafi zauważyć sytuacje problemowe i je rozwiązywać. Umie spojrzeć na nie szerzej, niż tylko z perspektywy własnego środowiska. Buduje swój autorytet. Doskonali swą wiedzę i umiejętności wychowawcze. Pracuje w zespole instruktorskim – ma własny pogląd na sprawy nurtujące jego środowisko harcerskie.



Warunki otwarcia próby
Pozytywnie oceniona praca na funkcji instruktorskiej, przez co najmniej 12 miesięcy od przyznania stopnia przewodnika.
Zaliczona służba instruktorska.
Ukończenie 18 lat.
Przedstawienie KSI programu swojej próby, zapewniającego realizację wymagań.



Wymagania
1. Wykazał się umiejętnością stawiania celów w życiu, podejmowania działań (do ich realizacji), oceny i wyciągania wniosków.
2. Podnosi swoje umiejętności i kwalifikacje.
3. Orientuje się w aktualnej sytuacji kraju.
4. Bierze czynny udział w życiu otaczającego go środowiska społecznego.
5. Wykazał się umiejętnością pracy w zespole, komunikowania się oraz motywowania innych.
6. Pogłębił znajomość harcerskiego systemu wychowawczego oraz zasad metodyki grup wiekowych.
7. Stosuje metodę harcerską w pracy z instruktorami.
8. Doskonali swoje umiejętności harcerskie i instruktorskie na kursach, warsztatach i konferencjach.
9. Bierze udział w kształceniu kadry.
10. Przygotował się do roli opiekuna próby na stopień przewodnika.
11. Opracował i upowszechnił przynajmniej w swoim środowisku materiały programowe lub metodyczne.
12. Uczestniczy w pracach zespołu instruktorskiego. Zrealizował zadanie instruktorskie na poziomie hufca.
13. Pozyskał sojuszników do działalności harcerskiej.
14. Pełnił funkcję instruktorską w czasie roku harcerskiego i HAZ lub HAL.
15. Orientuje się w aktualnej sytuacji harcerstwa. Korzysta z harcerskiej literatury i prasy.
16. Wykazał się znajomością zasad prowadzenia obozu harcerskiego zgodnie z przepisami finansowymi i organizacyjnymi.
17. Wykazał się umiejętnością pozyskiwania środków na zaplanowane działania harcerskie.



Warunki zamknięcia próby
1. Zrealizowanie wymagań próby.
2. Pełnienie funkcji instruktorskiej.
Oznaka stopnia
Oznaką stopnia podharcmistrza jest zielona podkładka pod krzyżem harcerskim i zielona lilijka na lewym rękawie munduru.

Niedawno byłam na takim jednym, bardzo ciekawym kursie o tym, jak słuchać ludzi i jak z nimi rozmawiać (głównie z ludźmi w wieku od 5 do 11 lat – czyli z Zuchami).
Spróbuję przekazać Wam w skrócie główne wątki tych zajęć.

Zacznę od zróżnicowania dwóch, złudnie podobnych słów: SŁUCHAĆ i SŁYSZEĆ. Żeby USŁYSZEĆ należy skupić uwagę na osobie mówiącej i nastawić się na jej słuchanie.
Nie da się rozmawiać z kimś aktywnie nie widząc tej osoby (ważny wątek: rozmawiając z dziećmi oczy dziecka i nasze powinny być na takim samym poziomie).

Warto używać t.zw. „zachęcających” zwrotów typu: „aha, o…, tak, hmmm, itp. (tylko bez przesady).
Brońcie się przez udawaniem słuchania. Bardzo ważna jest postawa ciała, mimika, ton głosu. Tu mi się przypomina pewna śmieszna historyjka. Od pewnego czasu systematycznie chodzę do hospicjum w Józefowie Tam poznałam panią Janinę Gawrońską. Jest to bardzo inteligentna kobieta, ma wiele zainteresowań i …85 lat. Byłaby w genialnym stanie fizycznym gdyby nie to, że nie ma nogi. Pani Janina bardzo dużo opowiada mi o swoim życiu. Ja czasmi jestem strasznie zmęczona i tylko wyglądam tak, jakbym słuchała. Myślami jestem zupełnie gdzie indziej. Pewnego razu Pani Janina zapytała czy napiję się herbaty, a ja – gapa – nie słuchając pytania (bo wcale jej nie słuchałam) odpowiedziałam: „Tak, słyszałam coś o NIM. O ile się nie mylę jest reżyserem”. Wcześniej rozmawiałyśmy o „Ogniem i Mieczem”. Ale to był niezły kwas. Głupio mi było, że aż strach.

Ale wracajmy do zasad aktywnego słuchania. Wielu ludzi popełnia bardzo dużo błędów. Oto niektóre z nich: wypytywania, interpretowanie, doradzanie, dopowiadanie, ocenianie, opowiadanie swoich historii, kończenie za mówiącego. Strzeżcie się popełniania takich błędów.

No dobra. Teraz poruszę problem, z którym na pewno borykają się wychowawcy kolonijni i inni, którym zdarza się pracować z kimś, kto lubi często płakać.

Wyobraźcie sobie, że gdzieś pod drzewem siedzi małe dziecko i płacze a Wy nie za bardzo wiecie dlaczego. Nie można przejść wobec takiej sytuacji obojętnie. Trzeba zareagować. Ale broń Was Panie Boże, żebyście powiedzieli: „Co się stało?”, „Dlaczego płaczesz?”, „Zagramy w piłkę”. Zamiast tego lepiej zagadnąć w taki sposób: „Wygląda na to, że jesteś smutny”, „Wydaje mi się, że ktoś zrobił Ci jakąś przykrość”, albo „Wygląda na to, że jest Ci bardzo źle na świecie”.
Gdy złapiemy z dzieckiem już jakiś kontakt to powinniśmy spokojnie wysłuchać co ma nam do powiedzenia. Powinniśmy potwierdzić, że rozumiemy w czym rzecz i pomóc dziecku określić emocje i uczucia jakie w tej chwili przeżywa. Potem trochę pofantazjuj i zamień pragnienia dziecka w czary (np. gdybym mogła wyczarowałabym dla ciebie taki telefon, że mogłabyś rozmawiać z mamą zawsze, gdy masz na to ochotę).

Będąc przy emocjach, chciałam przypomnieć, że nie ma emocji pozytywnych i negatywnych. Nie ma takich, które miałyby skutek pozytywny i negatywny. Np. ktoś, kto jest w danej chwili zły (czyli emocja niby negatywna) może siedzieć w kącie skulony i nikomu krzywdy nie robić, ale może też rzucać w kuchni nożami i zrobić komuś krzywdę. Natomiast ktoś, kto jest bardzo szczęśliwy może kogoś udusić rzucając mu się na szyję lub może po prostu się uśmiechać.

Ważne jest oczywiście to, co mówimy podczas słuchania. Czyli poruszę temat „komunikaty głosowe”.
Można powiedzieć tak: „jest taka zasada, że jak się wchodzi do kościoła, to się przyklęka”.
Komunikaty „nie” są nic nie warte, bo na kogo zadziała stwierdzenie „nie biegaj”, „nie wrzeszcz”. Zwraca się wtedy uwagę na treść główną czyli „biegaj”, „wrzeszcz” a przedrostek „nie” totalnie umyka. Zamiast powiedzieć „nie biegaj” powiedz „stój”. Krótko i treściwie.

I już ostatnie zagadnienie na teraz: jak zachęcić dziecko do współpracy? Można to zrobić na wiele sposobów. Ja opiszę pięć z nich:
1. Opisz, co widzisz. Przedstaw krótko problem, np: „Na środku placu apelowego leży mokry ręcznik”, „W zlewie są niepozmywane naczynia”.
2. Udziel informacji: „Ten ręcznik budzi się na ziemi. Jeżeli ktoś ma zamiar go jeszcze użyć, to niech go stąd weźmie”, „Ta płyta kurzy się w kącie. Jeżeli chcesz ją jeszcze słuchać to schowaj ją do pudełka”.
3. Powiedz jednym słowem: „ręcznik”, „płyta”.
4. Opisz co czujesz: „Nie lubię, kiedy jest tu bałagan”, „Jestem szczęśliwa, gdy chowasz buty do szafki”.
5. Napisz list od przedmiotu, który jest zaniedbywany: „Droga Karolino. Jest mi bardzo miło gdy nie palę się bez powodu w pomieszczeniu w którym nikogo nie ma. Nie zużywam się wtedy bezproduktywnie i nie przelatuje przeze mnie tyle tego wstrętnego prądu. Bardzo Cię proszę – nie zapominaj mnie wyłączyć kiedy jest to możliwe. Żarówka w Twoim żyrandolu”.

Opowiedziałabym Wam jeszcze wiele, wiele rzeczy, ale niestety nie umiem czarować a moje paluszki już nie mają siły. Obiecuję, że w następnym numerze napiszę Wam o ROZWOJU OPERACJI KONKRETNYCH. Cokolwiek by to nie było. Cze!

Karolina Grodzka

(czyli jak postępować, aby uniknąć problemów)

Zbliża się obóz. Każdego roku jego koszt jest coraz wyższy.
Aby ulżyć rodzicom wyciągamy ręce do sponsorów. Gdzie zaczyna się zaufanie do rzetelnego rozliczenia darowanych pieniędzy tam kończą się żarty i beztroska.

Po pierwsze: proponujemy, aby pieniądze przelał na konto, wtedy będzie mógł odliczyć sobie darowiznę od podatku w rocznym rozliczeniu (szczegółowa informacja znajduje się na odwrocie umowy darowizny). Robimy tak nawet, jeżeli jesteśmy przekonani, że będzie to gotówka. Wzbudzimy zaufanie, bo uwiarygodnimy w ten sposób, że stoi za nami Organizacja.
Niezależnie od wariantu cała kwota trafi do naszej Drużyny.

Uwaga. Jest kilka firm na terenie działąnia Hufca Otwock, do których nie idziemy po pieniądze. Ich wykaz ma Komendant Hufca. Wiąże się to z tym, że te firmy wspierają działalność całego hufca, a nie poszczególnych Drużyn.

Wariant I – dostajemy gotówkę do ręki.
[ten wariant obciąża nas obowiązkiem szczególnego pilnowania „papierkowych” spraw]

1. Fakt przyjęcia gotówki potwierdzamy pokwitowaniem. Służą do tego druki o nazwie „KP” (Kasa Przyjmie). Bloczek takich druków musimy wcześniej zarejestrować w Hufcu (jeżeli jeszcze takowego bloczka nie mamy zarejestrowanego). Każda Drużyna powinna mieć zarejestrowany jeden taki bloczek.
2. Druk wypisujemy na miejscu, podczas spotkania, w czasie którego dostajemy gotówkę.
3. W treści tego „kwitu” wpisujemy np. „Dotacja na działalność STATUTOWĄ 5 Drużyny Harcerskiej LEŚNI”. W polu wpłacający wpisujemy to, dokładnie to, co życzy sobie osoba wpłacająca (imię i nazwisko lub nazwa firmy). Jeśli sponsor życzy sobie pozostać anonimowy, wtedy w tym miejscu wpisujemy imię i nazwisko drużynowego, a w treści „wpłata od sponsora drużyny na działalność STATUTOWĄ”.
4. Czytelnie podpisujemy się w polu „otrzymałem” i wręczamy oryginał „kwitu” osobie wpłacającej (nawet, jeśli sponsor chce pozostać anonimowy).
5. Od tego momentu pieniądze są w „kasie” Drużyny. Nie wypłacamy ich harcerzom. Harcerze wpłacą na obóz o tyle mniej, o ile udało nam się zdobyć od sponsorów.
6. Wszystkie te czynności wykonuje PEŁNOLETNI drużynowy, skarbnik lub opiekun Drużyny.

Wariant II – prosimy o dokonanie przelewu na konto.
[ten wariant zwalnia nas z obowiązku szczególnego pilnowania „papierkowych” spraw]

1. Zostawiamy sponsorowi numer konta bankowego Komendy Hufca. Numer znajduje się na umowie darowizny. W treści przelewu powinien być wpis np. „Dotacja na działalność STATUTOWĄ 5 Drużyny Harcerskiej LEŚNI”. Taki dopisek daje komendantowi hufca informację, że to są pieniądze tylko i wyłączenie dla naszej Drużyny.
2. Za kilka dni dzwonimy do sponsora i pytamy czy przelew został wykonany. Jeśli wcześniej tego nie ustaliliśmy to pytamy o kwotę (będzie łatwiej znaleźć).
3. Po potwierdzeniu informujemy Komendanta Hufca, że na konto Hufca powinny wpłynąć dla nas pieniądze.
4. Komendant pomniejsza koszt obozu naszej Drużyny o sumę z przelewów.

Każdego sponsora informujemy, że darowane nam pieniądze może sobie odliczyć od podatku. Przed przyjęciem pieniędzy od sponsora MUSIMY podpisać z nim Umowę Darowizny. Do jej podpisywania ze strony Komendy Hufca jest upoważniony tylko Komendant. Wzór i szczegółową instrukcję obsługi takiej umowy dostaniesz od Komendanta Hufca.

Każdemu sponsorowi wysyłamy kartkę z obozu. Np. z tekstem „Jesteśmy właśnie na rajdzie dookoła jeziora. Jeszcze raz dziękujemy za dotację” czy coś w tym guście. Taka kartka zwiększa prawdopodobieństwo, że sponsor da nam pieniądze za rok.

Przypominam:
1. Nigdy nie bierzemy gotówki bez pokwitowania.
2. Nigdy nie wypłacamy otrzymanej gotówki harcerzom.

phm. Mirosław Grodzki H.O.
miroslaw.grodzki@zhp.otowck.com.pl

Konsultacja: hm. Tomasz Grodzki
tomasz.grodzki@zhp.otwock.com.pl

Zapewne tylko nieliczni nie słyszeli o sensacyjnej, supernowoczesnej, jak na tamte czasy, maszynie szyfrującej Enigma. Sensacją II wojny światowej było złamanie kodu tej niezwykłej, niezawodnej w szyfrowaniu (w mniemaniu niemieckiego wywiadu) maszyny. Tajemnicę konstrukcji i zasady działania Enigmy rozwiązali trzej polscy matematycy: Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski. Zastosowanie klucza matematycznego, polegającego na wykorzystaniu właściwych cech maszyny, pozwoliło im na stworzenie sobowtóra niemieckiej Enigmy i wypracowanie sposobu odczytywania szyfrów.

Złamanie szyfru było wielkim i bezcennym podarunkiem dla brytyjskich i francuskich sprzymierzeńców, przekazanym im jeszcze przed wybuchem wojny. W ocenach historyków wywiadu brytyjskiego Enigma skróciła wojnę o trzy lata. Właściwie odczytywane, przechwytywane depesze niemieckie i umiejętnie wykorzystywane wiadomości otrzymywane z Enigmy, przyczyniły się np. do pobicia generała Roomla. W czasie bitwy o Normandię dowódcy alianccy znali z Enigmy dyslokację sił niemieckich, tajne plany i zamiary Hitlera. Enigma była więc największym i najwartościowszym wkładem Polaków do zwycięstwa nad Niemcami.

Niestety, jak to zwykle bywa w życiu – sukces ma wielu ojców. Rola polskich kryptologów od początku była więc pomniejszana. Pisano po wojnie o pomocy Polaków dla brytyjskiego wywiadu, ale ostateczne zasługi przypisano kryptologom brytyjskim.

Obszerny raport opracowany przez Mariana Rejewskiego o złamaniu kodu maszyny, protesty historyków w wielu krajach, wreszcie świadkowie wydarzeń pozwoliły prawdzie przebić się do świadomości ludzi. Wszystkie te rewelacje były trzymane przez długie lata w sekrecie i wielkiej tajemnicy. W książce o Enigmie J. Garliński napisał kwintesencję tego niezwykłego faktu: ”(…)Ta skromna, niepozorna skrzynka Enigmy jest symbolem jednego z największych osiągnięć okresu przedwojennego i II wojny światowej. Było to osiągnięcie ciche, trzymane w najgłębszej tajemnicy, ukryte do niedawna w najtajniejszych archiwach, nadal znane tylko częściowo, dokonane przez ludzi prawie anonimowych. Ich osiągnięć nie kwitowały meldunki z licznych frontów, ich nazwiska nie znajdowały się na listach odznaczonych herosów, ich fotografie nie biły w oczy z nadzwyczajnych wydań wojennych pism. Przesunęli się przez horyzont sześcioletniej wojny jak widma, tak enigmatycznie jak nazwa maszyny, której sekret potrafili złamać”.

Tyle wprowadzenie do propozycji, którą chciałabym przedstawić drużynowym harcerskim pod rozwagę, przekazując projekt wymagań sprawności Enigma.

Zanim sprawnościami zainteresują się harcerze, muszą one jeszcze być zatwierdzone i upowszechnione przez Główną Kwaterę ZHP. Mam również nadzieję, że po wnikliwej lekturze przez wytrawnych harcowników, uda się proponowane sprawności uzupełnić dodatkowymi wymaganiami i zadaniami.
Symbolem graficznym w każdym przypadku będzie maszyna szyfrująca, z odpowiednim kolorem obramowania znaczka sprawności (granatowym, zielonym i czerwonym).
Enigma pochodzi od gr. ainigma i oznacza zagadkę, tajemnicę.

Poprzez zdobywanie tych sprawności harcerka i harcerz mogą odnaleźć swoje zainteresowania i je rozwijać. Jest to także sprawdzona forma samokształcenia oraz przyswojenia pożytecznej wiedzy i umiejętności.

Rozwinięcie i uzupełnienie tematu Enigmy może stanowić lektura poniższych książek:

ULA BUGAJ

Józef Garliński: Enigma. Tajemnica II wojny światowej. Wydawnictwo UMCS, Lublin 1999 Stanisław Strumph Wojtkiewicz: Sekret Enigmy. Iskry, Warszawa 1979
Rudolf Kippenhahn: Tajemne przekazy. Szyfry, Enigma i karty chipowe. Prószyński i S-ka, Warszawa 2000
Andrew Hodges: Enigma. Życie i smierć Alana Turinga. Prószyński i S-ka, Warszawa 2002

*Enigma – Szyfrant
1. Dowiedział się o maszynie szyfrującej Enigma i opowiedział o tym w zastępie/drużynie
2. Poznał kilka rodzajów szyfrów i umie się nimi posługiwać
3. Wymyślił własny szyfr dla zastępu
4. Zaszyfrował tekst (np. list w grze terenowej, zawiadomienie, wezwanie, ostrzeżenie)
5. Pomógł wymyślić tajne imiona wszystkim członkom zastępu

** Enigma – Kryptolog
1. Dowiedział się o twórcy maszyny szyfrującej oraz o Polakach, którzy złamali szyfr Enigmy
2. Pełnił funkcję szyfranta w drużynie
3. Zna kilka metod kryptograficznych
4. Sporządził instrukcje kodowania modyfikując jeden ze znanych sposobów i wymyślając własny system (sposób szyfrowania)
5. Zaprojektował i nauczył innych harcerzy umownych sygnałów
6. Zaprojektował sieć alarmową zastępu i przećwiczył działanie tej sieci
7. Wie w jaki sposób szyfrowano tajne informacje dawniej i jak się to czyni obecnie

*** Badacz Enigmy
1. Dowiedział się o zasadach działania maszyny szyfrującej Enigma
2. Przygotował i wygłosił gawędę nt. roli Enigmy podczas II wojny światowej
3. Dowiedział się w jaki sposób łamano szyfry dawniej i potrafi podać przykłady
4. Prowadzi tajemną korespondencję z innymi członkami zastępu, posługując się „siatką”
5. Zaprojektował pomnik upamiętniający bohaterów rozpracowania Enigmy
6. Dowiedział się gdzie się znajduje tablica pamiątkowa poświęcona trzem polskim matematykom, którzy złamali kod Enigmy (lub był w tym miejscu)
7. Ogłosił i przeprowadził konkurs w zastępie (drużynie) na temat tajnych sposobów komunikowania się.

Zbliża się pora negocjacji z Komendantem Hufca wyboru miejsca obozowania w Przetrwankach. Jak druha Komendanta podejść? Przeczytajcie niżej nasze wskazówki.

Każdego dnia wyjaśniamy swoje racje, prowadzimy pertraktacje nie tylko na szczeblu społecznym, zawodowym czy szkolnym, ale także w rodzinie, z najbliższymi. Spieramy się o ważne dla nas motywy, często wywieramy nacisk nie uwzględniając „za” i „przeciw” drugiej strony.

Chcemy za wszelką cenę wygrać swoje argumenty i odnieść zwycięstwo. To nie zawsze jest takie proste, jakby się wydawało.

Powszechnie jest wiadomo, że wszyscy mamy odmienne osobowości, różne typy temperamentu, inne możliwości i potrzeby. To najczęściej powoduje niezrozumienie, konflikty i arogancję w relacjach międzyludzkich.

Gdy dochodzi do zderzenia sprzeczności, każda ze stron musi wybrać sposób działania i mechanizmy porozumiewania się.

Podstawowym mechanizmem są negocjacje, czyli nastawienie na współpracę, dzięki której strony osiągają możliwie korzystne rozwiązanie konfliktu interesów. Wybór strategii negocjowania jest zazwyczaj głównym dylematem negocjatora, gdyż często decyduje o dalszych losach sprawy.

Poniżej przedstawiamy 10 przykazań z trzech stylów negocjacji. O wyborze najlepszego sposobu w określonej sprawie decyduje indywidualnie każdy negocjator.

---

TWARDY NEGOCJATOR:

Celem jest zwycięstwo
Strony są przeciwnikami
Nie ufaj innym
Stosuj groźby
Wywieraj nacisk
Bądź twardy w stosunku do ludzi oraz do problemów
Okop się na swojej pozycji i trwaj przy swoim zdaniu
Obstawaj przy swoich racjach
Domagaj się ustępstw jako warunków nawiązania wzajemnych stosunków
Żądaj jednostronnych zysków jako ceny porozumienia

MIĘKKI NEGOCJATOR:

Celem jest porozumienie
Strony są dla siebie partnerami
Zaufaj innym
Przedstawiaj różnorodne oferty
Ustępuj pod naciskiem
Bądź miękki w stosunku do ludzi i problemów
Łatwo zmieniaj pozycje
Dąż do porozumienia z partnerem
Czyń ustępstwa dla podtrzymania wzajemnych stosunków
Akceptuj jednostronne straty dla osiągnięcia porozumienia

SPRAWNY NEGOCJATOR:

Celem jest osiągnięcie korzystnego rezultatu w sposób sprawny i przyjacielski
Rozwiązuj problemy wspólnie z partnerem
Zaufaniem obdarzaj elastycznie
Poszukaj wspólnych interesów
Argumentuj i bądź otwarty na argumenty, ustępuj przed racją nie przed presją
Bądź twardy wobec problemów i miękki wobec ludzi
Koncentruj się na interesach, nie na pozycjach
Kładź nacisk na obiektywne kryteria
Oddzielaj ludzi od problemów
Wynajduj możliwości obopólnych korzyści

ALUB

POMYSŁ NA GIMNAZJUM
Od września 2003 zajdą pewnie zmiany w dotychczasowym podziale członków ZHP (zuchy, harcerze i harcerze starsi). Szczegóły nowego podziału widzicie na rysunku obok.

Czym jest spowodowany nowy podział? Jest spowodowany wprowadzeniem do naszego systemu szkolnictwa instytucji gimnazjum.
Pomysł na dostosowanie naszego związku do tej nowej sytuacji jest taki, żeby dla każdego poziomu szkoły istniała osobna grupa metodyczna (*).
Autorzy tego pomysłu (Rada Naczelna ZHP) uznali, że z każdą grupą wiekową (szk. podstawowa, gimnazjum i szk. ponadgimazjalna) należy pracować inaczej i dobrze jest ten podział jakoś formalnie zaakcentować. I tak powstali tytułowi harcerze „gimnazjalni”. Według nowego podziału właśnie oni będą nazywali się harcerzami starszymi.

CO Z TEGO WYNIKA DLA NAS
Czy z nowego podziału wynika, że nasze drużyny obecnie skupiające harcerzy ze szk. podst. i gimnazjum powinny się zdecydować na podział na dwie drużyny? Nie. Uchwała RN przewiduje istnienie drużyn wielopoziomowych, skupiających harcerzy w różnym wieku.

Drużynowy takiej drużyny musi pamiętać przygotowując zbiórki i planując pracę w dłuższej perspektywie, że inne potrzeby i możliwości mają jego młodsi harcerze a inne starsi.

Prowadzenie drużyny, w której harcerze są w różnym wieku jest zadaniem trudnym. niektóre formy pracy z młodszymi wyglądają dziwnie w wykonaniu starszych, a niektóre kierowane do harcerzy starszych przerastają możliwości młodszych.

Współistnienie takich dwu grup w drużynie wymaga z jednej strony pewnego wysiłku intelektualnego od młodszych, a z drugiej świadomej decyzji harcerzy starszych o zrzeczeniu się przyjemności bycia drużyną starszą na rzecz pomocy drużynowemu w „uharcerzaniu” młodszych.

Zaletą istnienia drużyny wielopoziomowej jest pozytywne oddziaływanie starszych na młodszych i wzajemne uczenie się od siebie ról, które przydają się w dorosłym życiu.
Nie bez znaczenie jest też to, że harcerze dłużej zostają w tej samej drużynie. Między harcerzami mają większe szanse zawiązać się przyjaźnie i drużyna jest dzięki temu bardziej zżyta. Harcerze lepiej znają swojego drużynowego, a drużynowy może planować pracę w dłuższej perspektywie.
Istotne jest to, żeby decyzja o tym jaką jesteśmy drużyną (wielo- czy jednopoziomową) była podjęta świadomie i z myślą o tym, że dla jakości pracy w drużynie kluczowe jest stosowanie przez drużynowego takiej metodyki, do jakiej dorośli harcerze. Jeżeli jest to drużyna wielopoziomowa należy pracować w drużynie wieloma metodykami jednocześnie. Z moich doświadczeń wynika, że jest to wielokrotnie trudniejsze, ale włożony wysiłek zwraca się również wielokroć. Wiem, co piszę.

Mirek Grodzki
Drużynowy drużyny wielopoziomowej

---

(*)Grupa metodyczna – grupa osób, dla której trzeba dobrać inną formę harcerskiej metody(**) osiągania zamierzonego przez nas cel.
Inaczej pracujemy z zuchami, inaczej z harcerzami starszymi. Inne dobieramy formy pracy, inny przygotowujemy program, inny zakładamy udział z życiu drużyny i inny wpływ na otoczenie.

(**)Metoda harcerska – metoda pracy z zuchami i harcerzami polegająca na wspieraniu ich rozwoju poprzez Przyrzeczenie i Prawo Harcerskie, uczenie w działaniu, system zastępów oraz ciągle doskonalony i pobudzający do rozwoju program. Wszystkie elementy są współzależne i stanowią spójną całość. Metoda harcerska jest skuteczna, jeżeli wykorzystuje się w swej pracy wszystkie te elementy.

METODYKA HARCERSKA
Charakterystyczną formą aktywności w tej grupie metodycznej jest gra rozumiana jako/obejmująca działanie pozwalające na przyswajanie technik harcerskich w podstawowym zakresie, nabywanie podstawowej podstawowej wiedzy i umiejętności harcerskich.

Bardzo ważna jest również praca w zespołach oraz towarzyszące temu współzawodnictwo, podział na zespoły oraz współzawodnictwo, stwarzające możliwość stałej aktywności i sprawdzania się.

Harcerki i harcerze uczestniczą w życiu drużyny organizowanym przez drużynowego,
a jednocześnie ale też wraz z zastępowym zaczynają współorganizować działania zastępu.

Prawo i Przyrzeczenie są przyjmowane jako jasny i spójny system wartości, jego zapisy są niekwestionowane i przyjmowane wprost.
Są one dla tej grupy metodycznej bezdyskusyjną wartością. Harcerze i harcerki traktują je jako jasny sposób postępowania.

Dla prawidłowego funkcjonowania systemu zastępowych w tej grupie metodycznej istotne jest, aby zastępowy był starszy wiekiem i doświadczeniem od członków zastępu, on planuje i inicjuje pracę zastępu;
chłopcy i dziewczynki byli zorganizowani w odrębnych zastępach;
stopniowo zwiększała się samodzielność zastępu (od zadań międzyzbiórkowych drużyny do samodzielnych zbiórek zastępu).

Zdobywanie przez harcerki i harcerzy wszelkich umiejętności odbywa się w skonkretyzowanym działaniu – w dużej części poprzez grę, realizowaną przede wszystkim w zadaniach zespołowych i międzyzbiórkowych.

Działania programowe skupione są mają na celu zaznajomienie harcerzy z ideami harcerstwa i technikami umiejętnościami harcerskimi.

Plan pracy drużyny jest ukierunkowany jest:
budowaniem tożsamości i odrębności zastępu oraz obrzędowości;
zadaniami prób na stopnie harcerskie i wymaganiami sprawności;
poznawaniem i doskonaleniem technik harcerskich.

Najbardziej odpowiadającym wiekowi harcerskiemu instrumentem metodycznym jest sprawność jednogwiazdkowa, związana tematycznie z ogólną wiedzą harcerską, ideą harcerską, technikami.

---

METODYKA STARSZOHARCERSKA

Charakterystyczną formą aktywności psychiczno-fizycznej nastolatków w wieku gimnazjalnym jest poszukiwanie polegające na przewartościowywaniu dotychczasowego sposobu patrzenia na świat
i autorytety, Co z kolei powoduje konieczność poszukiwania własnego uzasadnienia dla istniejącego porządku rzeczy.

To poszukiwanie odbywa się w dwóch sferach:
do wewnątrz – poznawanie siebie, indywidualizacja zainteresowań.
na zewnątrz – poszukiwanie autorytetów, próby własnego uzasadnienia wartości określonych w Prawie i Przyrzeczeniu,

Harcerki i harcerze w tym wieku nadal zdobywają wiedzę harcerską i doskonalą się w technikach harcerskich, ale chętnie również uczestniczą w zajęciach specjalnościowych i podejmują zadania,
w których mogą wykazać się posiadanymi zainteresowaniami (często pasjami) lub dowieść swej przydatności.

Po okresie niekwestionowanego przyjmowania Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego pojawiają się pytania i wątpliwości. Rozpoczyna się proces świadomego akceptowania i przestrzegania norm w nich zawartych.

Aby system zastępowych mógł prawidłowo funkcjonować powinny być przestrzegane następujące zasady:
dziewczęta i chłopcy są zorganizowani w odrębnych zastępach,
zastępowi potrafią samodzielnie organizować pracę zastępu,
zastęp spotyka się regularnie na zbiórkach, samodzielnie planuje swoją pracę i w sposób świadomy podejmuje zadania.
W drużynie mogą pojawić się również grupy zadaniowe (poza zastępami lub międzyzastępowe) będące odpowiedzią na pojawiającą się indywidualną chęć działania, potrzebę, życzenie. Tworzone są one jedynie na czas realizacji zadania.

Wszystkie umiejętności zdobywane są w konkretnym działaniu przez zadanie zespołowe zastępu mające charakter poszukiwania.

Program pracy drużyny powinien uwzględniać specyficzną dla tego wieku potrzebę poznawania i poszukiwań. Dobrze zbudowany program z jednej strony pozwala na nieskrępowany rozwój własnych zainteresowań i poszukiwanie pola służby, z drugiej zakłada z góry ich krótkotrwałość i zmienność. Przez taki program pokazujemy harcerce i harcerzowi różnorodne możliwości oraz przygotowujemy ich do wyboru specjalizacji i własnej drogi rozwoju.

Program pracy drużyny ukierunkowany jest: zadaniami prób na stopnie harcerskie, zainteresowaniami harcerek i harcerzy, poszukiwaniem pól działania i sfer aktywności.

Najlepiej odpowiadającym wiekowi starszoharcerskiemu instrumentem metodycznym jest sprawność dwugwiazdkowa, przygotowująca do mistrzostwa.

Zastępy „Szczęśliwej Trzynastki” w Dniu Myśli braterskiej wyruszały na zwiad w poszukiwaniu zasłużonych, doświadczonych i często zapominanych harcerzy. Każde takie spotkanie dostarczało odwiedzanym i odwiedzającym wiele niesamowitych przeżyć. O dwóch takich wizytach chciałbym wspomnieć.

W 1991 r zastęp harcerzy starszych odwiedził druha harcmistrza księdza Jana Raczkowskiego w Lesznie, gdzie był proboszczem. Stary Druh tak bardzo wzruszył się wizytą harcerzy z miasta, z którym łączyły Go najpiękniejsze wspomnienia działalności duszpasterskiej, harcerskiej i konspiracyjnej, że z przyjemnością przyjął zaproszenie na zbiórkę odrodzenia harcerstwa w Otwocku, na której starszyzna drużyny, nowo mianowane ochotniczki i młodzicy złożyli na Jego ręce przyrzeczenie harcerskie wg tradycyjnej roty z 1918 r. Wizyta miała miejsce w Dniu św. Jerzego, 23.04.1991 r. Po zbiórce ksiądz hm J. Raczkowski odprawił mszę św. w intencji harcerstwa w kościele św. Wincentego a Paullo, a po mszy św. uczestniczył w ognisku. Było to wielkie wydarzenie w mieście i wywarło olbrzymi wpływ na dalsze dzieje harcerstwa w Otwocku.

W 1994 roku, w Dniu Myśli Braterskiej zastęp harcerek druhny „Jeni” złożył wizytę druhnie hm Halinie Semenowicz, emerytowanej profesor pedagogiki, znanej z popularyzacji szkoły i technik Celestyna Freineta. Staruszka podzieliła się swoimi wspomnieniami z lat, w których przyjaźniła się z „Gaździną”, Olgą Małkowską, w której „Dworku” w Sromowcach Wyżnych spędziła kilka turnusów. Dziewczyny były zaszokowane Jej niezmieniającą się przez dziesiątki lat, harcerską postawą. Pokazywała swoje chustki na głowę lub szale, na których były zawiązane supełki i bardzo szczerze cieszyła się, gdy mogła rozwiązać któryś z tych supełków po spełnieniu dobrego uczynku. Z szuflad wyjęła sterty listów, które w Dniu Myśli Braterskiej otrzymywała corocznie od swoich druhen z dawnych zastępów. Mówiła, że jak tylko zbliża się magiczna data 22 lutego, to siada przy biurka i pisze listy do swoich przyjaciółek z harcerstwa rozsianych po całym świecie. Zagląda do swojej pamięci i szuka okazji, w których może komuś coś wybaczyć lub kogoś przeprosić za swoje niecne postępowanie. Zastanawia się też, co mogłaby dobrego uczynić bliźnim w tym ważnym dniu Braterstwa. Ze smutkiem powiedziała, że w ubiegłym roku chorowała i nie mogła spełnić wszystkich zaplanowanych uczynków, ale w tym roku nadrabia to.

Pamiętam rozpromieniowane twarze dziewczyn, kiedy wpadły do naszego domu natychmiast po opuszczeniu mieszkania druhny H. Semennowicz przy ul. Andriollego. „Czy druh wie, co to znaczy DZIEŃ MYŚLI BRATERSKIEJ” – wołały od progu: „ Jaka to wspaniała kobieta”. „Druhu, nasza drużyna musi mieć imię Olgi Małkowskiej, a my będziemy nazywać się Olenki.”. I tak się rzeczywiście później stało.
Kiedy dzisiaj obserwuję różne działania harcerskich władz, które wykorzystują ten dzień do organizacji różnych spotkań i promocji swojego środowiska, mam smutne wrażenie, jakby zmieniono formułę tego dnia, na dzień zbiórek o braterstwie, z okazji urodzin Baden Powella, w których myśli się o obecnych a zapomniani pozostają ze swoimi myślami sami, bez kontaktu z harcerskimi braćmi.

W załączeniu zdjęcia harcerek „Szczęśliwej Trzynastki” z wizyty w domu u druhny hm H. Semonowicz.

hm. Zbigniew Bugaj

Lista Spraw ma na celu zapobieganie konfliktom pomiędzy zuchami na zbiórkach poprzez możliwość „wypowiedzenia się” przez nich na piśmie.

Takie rozwiązanie uczy racjonalnego podejmowania decyzji, daje czas na zastanowienie się nad sobą oraz przeciwdziała uleganiu spontanicznym reakcjom. Sam proces zapisywania na listę jest już środkiem „oczyszczającym” i stanowi rodzaj piorunochronu przed niekontrolowanymi wyładowaniami. Po raz pierwszy takie rozwiązanie zastosował Janusz Korczak wobec swoich podopiecznych z Domu Dziecka. Nieco zmodyfikowana w porównaniu z pierwowzorem, świetnie się sprawdza na zbiórkach zuchowych i na koloniach.

Na jednej zbiórce może zaistnieć kilka konfliktów –ktoś kogoś przezywał, pobił, okłamał, itp. W czasie zbiórki drużynowemu jest dość trudno reagować na wszystkie dziecięce oskarżenia. Dlatego Lista Spraw jest bardzo pomocna, a przebiegu zbiórki nie zakłócają bezustanne skargi typu „druhno, a Kasia to mnie popchnęła, albo pociągnęła za włosy, a Ola mi ciągle dokucza”, itp.

Lista Spraw jest doskonałą sposobnością do wyświetlenia i gruntowania zasad moralności wśród dzieci. Uczy rozpoznawania i klasyfikacji własnych czynów na dobre i złe.

Lista Spraw to po prostu kartonowa kartka papieru podzielona na dwie części, gdzie w jednej jest napisane KTO?, w drugiej DO KOGO? Skrzywdzony zuch zamiast skarżyć drużynowemu, wpisuje na liście do kogo ma sprawę (np. Wojtek do Jacka). Na liście nie jest napisane co to za sprawa, gdyż nie jest to lista donosów.

Lista Spraw obowiązuje również drużynowego i podlega takim samym zasadom, jak w przypadku zapisów zuchów. Jeżeli w czasie zbiórki zuchy się pogodzą, to rysują na liście obok swoich imion uśmiechnięte słoneczko lub serduszko. Jeśli do końca zbiórki nie pojawi się żaden z tych znaczków, to sprawę rozpatruje z zuchami drużynowy na Kręgu Rady.

Gdy masz pretensję do Kasi lub Franka,
Że cię obraził dzisiejszego ranka.
Przypomnij sobie hasło gromady:
Do zgody dojdzie na Kręgu Rady.

Lista Spraw powinna znajdować się w miejscu widocznym dla wszystkich zuchów. Powinna być wprowadzana na pierwszych zbiórkach gromady. Jest wtedy ważnym elementem obrzędowości zbiórki i staje się szkołą społecznego współżycia zuchów oraz świetnym narzędziem wychowawczym, służącym utrwalaniu Prawa Zucha w świadomości dzieci i w ich postępowaniu. Zatem druhno, druhu spraw, by stosować Listę Spraw.

Ula Bugaj