Miesiąc: marzec 2002

Redakcja “Przecieku” na jednym ze swoich środowych dyżurów postanowiła pogrzebać nieco w naszej hufcowej bibliotece.

Oczom naszym ukazało się kilka numerów starej harcerskiej gazety -”Świata Młodych”. Ktoś ją jeszcze pamięta? To właśnie w tej gazecie debiutował słynny Tytus de Zoo. Ale kto w dobie pokemonów ma głowę do takich starych komiksów?

Dziś prezentujemy Wam tekst o zastępie. Uznaliśmy go za interesujący, chociaż niektóre fragmenty nas nieco zdziwiły. Tekst pochodzi z numeru z kwietnia 1984 roku, czyli jest starszy od większości naszych drużyn…


Zastęp, to harcerska rodzina. Ale różne bywają rodziny – jedne się kochają, inne stale kłócą. Wy dążyć powinniście do tego, aby być rodziną wzorową, maksymalnie zżytą, rozumiejącą się bez zbędnych słów. A przede wszystkim rodziną trwałą.

Dh Władysław Szczygieł w książce „Jak prowadzić zastęp harcerski”pisze: ,Zwróć uwagę, Druhu . Zastępowy, w pracy swojego zastępu na stałość jego składu. Zastęp, w którym członkowie zbyt często się zmieniają, przyrównują harcerze do tramwaju. Jedni wstępują, drudzy występują, bo się znudzili i szukają innych zastępów lub organizacji (…) Pamiętaj, że lepsza jest słaba nawet praca w zastępie stała, niż zmiana członków zastępu co kwartał i brak w ten sposób ciągłości i stałości pracy”.

Co robić, by być zastępowym, a nie motorniczym? W tym też pomoże obrzędowość…

Nigdzie nie jest powiedziane, że zimowe zbiórki zastępu muszą koniecznie odbywać się w szkole. Przecież jeśli mamy stanowić harcerską rodzinę, jeżeli mamy znad się wszyscy jak łyse konie, musimy także bywać u siebie w domu. A wiec spróbujmy zbiórek „domowych”. Rzecz jasna nie w każdym mieszkaniu są warunki do prowadzenia musztry zastępu, harców, nie wszędzie jest kominek. Zbiórki domowe muszą mieć zupełnie inny charakter, tak jak inny mają cel. Bo główny ich cel to poznanie się z rodzeństwem harcerzy, a zwłaszcza z najlepszymi i niezastąpionymi przyjaciółmi zastępu – rodzicami. Wspólnie wypita herbatka, nawet jeżeli musimy w tym celu stłoczyć się w pokoiku typowego M3, zbliża bardziej niż najpiękniejsze przemówienie drużynowego do rodziców zgromadzonych na szkolnej wywiadówce.

Może przy okazji stwierdzimy, że ktoś z naszych kolegów ma wyjątkowo trudne warunki mieszkaniowe. I świetnie, bo o takich sprawach trzeba wiedzieć – i może czasem uda mu się jakoś wspólnymi siłami pomóc, ot, choćby zaprosić na wspólne odrabianie lekcji. A musztrę zastępu i harcerskie gry . . możemy przepro-wadzić na podwórku przed domem.

IMIENINY

W prawdzi-wie zżytym zastępie nie wyobra-żam sobie sytuacji, żeby czyjeś prywatne święto, imieniny lub urodziny, przeszło niezauważone. Symboliczny prezent, zaśpiewanie wspólnie „Sto lat”, podrzucenie solenizanta pod sufit harówki – wszystko to niewiele kosztuje, a cieszy. Może zastęp opracuje stały „rytuał” imieninowy? Albo przeciwnie – za każdym razem inaczej, żeby była niespodzianka…

Oczywiście podobnie święcimy harcerskie zaszczyty naszych kolegów z zastępu, np. mianowanie na kolejny stopień.

PRZYJĘCIE DO ZASTĘPU

Zanim kandydat na harcerza złoży Przyrzeczenie i otrzyma pierwszy stopień, musi przejść okres próbny. Oczywiście przez ten czas pracuje w zwykłym zastępie, do którego trafia jako ktoś obcy, nieznany. Źle, jeśli odniesie wrażenie, że jest również niechciany. Często nie zastanawiamy się, czy nasz nowy kolega przejdzie zwycięsko próbę, czy zostanie pełnoprawnym harcerzem. Na początku trzeba odnosić się do niego szczególnie serdecznie. Możemy ustanowić w zastępie rytuał przyjmowania nowicjusza, „obmywania go z brudów” cywilne, nieharcerskiego żywota. Obrzęd ten nie może być zbyt pompatyczny – na serio będziemy witać nowego harcerza dopiero po Przyrzeczeniu. Nie może też być zbyt rubaszny ani złośliwy, aby kandydata nie odstraszyć. Najlepiej zrobić to na wesoło. Ważne, aby zakończyć obrzęd w zupełnej harmonii, rodzinnie.

Na przykład:

W zaciemnionej harcówce, w kręgu spowitych w peleryny harcerzy, zastępowy z namaszczeniem zapowiada nowicjuszowi trzy próby, przez które będzie musiał przejść tego wieczora. Są to próby ognia, wody i krwi. Próba ognia polega na zapaleniu zapałki i spaleniu jej do końca bez rzucania na podłogę. Trzeba umiejętnie chwycić płonącą jeszcze zapałkę za zwęgloną jut część drewienka, jeśli się to nie uda, próba grozi najwyżej lekkim oparzeniem. Próba wody wygląda bardziej tajemniczo: kandydat klęka przy pełnej miednicy i prowadzony przez mistrza ceremonii wykonuje możliwie najbardziej skomplikowane rytualne gesty. Tymczasem któryś z harcerzy niespodzianie… wlewa mu za kołnierz pół szklanki zimnej wody. Próba krwi robi największe wrażenie. Mistrz, ceremonii wymachuje przed nosem delikwenta ogromnym, rzeźnickim nożem (może być upaćkany czerwoną farbą, mrucząc groźne zaklęcia. W kulminacyjnym momencie przerażony kandydat zostaje poczęstowany porcją smakowicie przysmażonej kaszanki…

Po zakończeniu próby siadają wszyscy przy wspólnym stole i opowiadają o najciekawszych, chwilach z dziejów zastępu, przegryzając pączkami, kupionymi na tę okazję.

KRONIKA ZASTĘPU

To też coś, co tworzy atmosferę zastępu. Kronika, w odróżnieniu od reprezentacyjnej kroniki drużyny, jest sprawą wewnętrzną, rzekłbym nawet intymną naszego grona, przeznaczoną tylko dla swoich. Za to umieszcza się w niej wszystko! Opisy najciekawszych zbiórek i najzabawniejsze powiedzonka, wklejone bilety z wycieczki, suche liście, źdźbła siana, na którym spał zastęp podczas biwaku i rozgniecione komary. które tak dawały się we znaki na zwiadzie. Może się tam znajdzie karykatura drużynowego i… odcisk nowego buta zastępowego, słowem: co kto chce. Panuje absolutna wolność słowa i swoboda technik graficznych. Jak pisał po łacinie Julian Tuwim „cicer ***** caule”, czyli groch z kapustą. Ale ma to swój urok.

KSIĄŻECZKA ZASTĘPU

A to już coś dziwnego. Wiadomo książka musi być. Ewidencja harcerzy, kontrola wpłaconych składek, lista obecności na zbiórkach, plan zamierzeń i uwagi o jego realizacji. Czysta biurokracja, co z tym może mieć wspólnego obrzędowość?

Otóż ma jak najbardziej! Właśnie od zwyczajów zastępu zależy, czy książeczka będzie pomocą w pracy (narzuca systematyczność i dokładność – bardzo istotna rzecz), czy narzędziem rozpasanej biurokracji.

No bo, tak: ewidencja harcerzy, informacje o ich wieku, adresie, stopniu harcerskim są przecież niezbędne zastępowemu. A że to nudne? można zapis ożywić. Na przykład dodać jeszcze parę rubryk mniej niezbędnych, za to wesołych: odcisk palca, numer buta, wymarzony zawód, ulubiona potrawa, wreszcie własnoręczna karykatura, „autoportret” harcerza. Wypełniamy starannie te poważne rubryki, a pozostałe na wesoło, ale z pomysłem.

Lista obecności. Przecież nie będziecie jej sprawdzali jak nauczyciel na lekcji. A z drugiej strony jut po miesiącu nie sposób spamiętać kto był na zbiórce, jeśli się tego nie zapisze. Więc powieście przy drzwiach harcówki tarczę i strzałki do rzucania. Kto przychodzi na zbiórkę rzuca do celu. Wpisuje się do książki nie „+” na znak, że był, lecz wynik rzutu. Po pół roku kto uzyska najmniej punktów (bo za nieobecność zero!) „funduje” niematerialną nagrodę zwycięzcy.

WSPÓŁZAWODNICTWO W ZASTĘPIE

Wszyscy jesteśmy rodziną, ale tak już w rodzinach bywa, że jednemu się chce, a drugiemu nic. Aktywność trzeba premiować. Tylko jak? Uścisk dłoni zastępowego? Pochwala przed frontem – co to za front, pięciu ludzi?

A może by tak na zakończenie każdej zbiórki (lub każdego miesiąca – przyp. MG) demokratycznie, w tajnym głosowaniu, przyznawać jakąś nagrodę najlepszemu? Ważne, by dekoracja odbywała się gromko i uroczyście, wobec całego zastępu.

Paweł Wieczorek

Tekst pierwotnie ukazał się w gazecie “Świat Młodych” w kwietniu 1984 roku.

biwak (fr. bivac ze szwajc., niem. Biwacht ‘dodatkowy patrol nocny’) 1. odpoczynek lub nocleg w namiotach podczas wycieczki. 2. miejsce tego odpoczynku lub noclegu.

W poprzednim wydaniu “Przecieku” pozwoliłem sobie popełnić kilka uwag, które moim zdaniem, mogłyby przyczynić się do ułatwienia organizacji biwaku. Podsumowując poprzedni artykuł: 1 – zaplanuj dokładnie cały biwak, 2 – oszacuj czas potrzebny na dojazdy i wędrówkę, 3 – przygotuj dokumenty i 4 – przygotuj uczestników.

PRZYGOTOWANIA

Zapamiętaj, że za cały biwak jesteś odpowiedzialny TY. Nawet jeśli rozdzieliłeś zadania na przybocznych, to w razie niepowodzenia harcerze i rodzice będą obwiniać Ciebie. Musisz nadzorować przygotowania. Nie pozwól na to, aby trasa została przygotowana bez Twojej wiedzy. Upewnij się, że noclegi zostały zarezerwowane, a jeśli jedziesz pod namioty, to na miejscu nie okaże się, że w środku jest zgniły materiał, albo niekompletny stelaż. Ale nie rób tego sam. Pozwól działać Twoim harcerzom, albo kwatermistrzowi pod Twoim czujnym okiem. Unikaj jednak jak ognia “patrzenia na ręce”. Dyskretna obserwacja, albo rzut okiem już po rozstawieniu namiotów przed wyjazdem pozwoli Ci ocenić, czy wszystko w porządku.

Jeśli dawno nie używaliście namiotów – może warto przed wyjazdem gdzieś dalej (np. w góry) zorganizować biwak w najbliższej okolicy – nawet taki jednodniowy. Pozwoli to sprawdzić, czy sprzęt, który na pierwszy rzut oka wygląda dobrze, faktycznie jest sprawny. Jeśli jest sucho i słonecznie – warto polać namioty wodą – upewnimy się, że nie przemakają.

Jeśli przygotowaliście trasę wg. mapy – skontaktuj się z najbliższym biurem PTTK i upewnij, że trasa jest na wasze możliwości. Bardzo często (szczególnie w górach) trasa, która wydaje się łatwa do przejścia, okaże się przeszkodą nie do przebycia. Dobrą alternatywą jest korzystanie z opracowanych tras, które znajdziecie na odwrocie mapy lub w przewodnikach (szukajcie jak najnowszych). W żadnym razie nie zgadzaj się na skróty lub wędrówki po nieznanym terenie poza szlakiem.

BEZPIECZEŃSTWO

Niezależnie od podziału obowiązków pamiętaj, że to Ty będziesz się tłumaczył rodzicom za złamaną nogę harcerza, czy skaleczenie harcerki. Coś, co dla Ciebie może być głupstwem w oczach rodziców urasta do zagrożenia życia.

Podstawowa zasada. Policz uczestników biwaku. Najlepiej razem z opiekunami. Albo jeszcze lepiej nadaj każdemu numer w szeregu. Gdy będziesz miał problem z szybkim sprawdzeniem, czy wszyscy już dotarli na szczyt, wydaj komendę “odlicz”. Każdy wypowie swój numer. Jeśli kogoś zabraknie – odliczanie zatrzyma się przedwcześnie.

Jeśli idziecie zwiedzać ruiny średniowiecznego zamku, a nie ma tam przewodnika – wysil swoją wyobraźnię. Staraj się być zawsze dwa kroki przed swoimi harcerzami. I to nie tylko dosłownie (chociaż to też jest ważne), ale także pod względem pomysłów. Musisz tak dobrze znać członków swojej drużyny, żeby wiedzieć kiedy mogą wpaść na pomysł berka na samym szczycie wieży zamku, albo coś równie “śmiesznego”. Nie przerywaj harcerzom niebezpiecznej zabawy, mówiąc, że ktoś może złamać nogę. Zaproponuj wcześniej coś równie atrakcyjnego, ale bezpiecznego. Jak wyczuć kiedy zabawa może nie być bezpieczna? Nie wiem. Czasem to się po prostu czuje. Jedno jest pewne – obserwuj wszystkich uczestników biwaku, a jeśli masz stuprocentowe zaufanie do przybocznych – określ miejsce w szyku – Ty idziesz na początku, a przyboczny na końcu.

Jeśli masz jechać pociągiem i w ostatniej chwili wbiegasz na peron – nie decyduj się na wsiadanie do wagonu, póki nie będziesz miał na peronie wszystkich. W połowie drogi może się okazać, że jeden z Twoich harcerzy ma problemy z nadwagą i został daleko w tyle. Jeśli każdy zna swój numer – wystarczy szybkie odliczanie.

SPRZEDAJ SIĘ 🙂

Po biwaku warto zadbać o jego podsumowanie. Zastanówcie się, czy wszystko było w porządku. Czego nie udało się zrealizować, a co zrealizowaliście nie planując tego wcześniej. Napisz artykuł (albo pozwól to zrobić harcerzom) do lokalnej gazety i do “Przecieku”. Zrób w szkole gazetkę ze zdjęciami z Waszej wyprawy – to też sposób na nabór nowych harcerzy.

Tomek Grodzki

9.01.2002 r. – c.d.

Musiałyśmy wymyślić inny sposób powiadomienia dzieci i rodziców o działalności naszej gromady. Stwierdziłyśmy, że wydrukujemy kartki z informacją o zbiórce i rozdamy dzieciom w szkole.


Ta metoda okazała się bardziej skuteczna, bo w Mikołajki na zbiórce pojawiła się dodatkowa dziesiątka. Było bardzo fajnie i bardzo głośno, ale do tego już się przyzwyczaiłam.

W tej chwili jesteśmy po pięciu zbiórkach i w książce pracy mam już okrągłą piętnastkę w tym piątkę po Obietnicy. Oby tak dalej!!!!!!!!

Dzisiaj mogę być z siebie dumna, bo pozaliczałam już wszystkie przedmioty i mogłam się spokojnie zająć przygotowaniem jutrzejszej zbiórki. Będzie to Punkt Prawa „Zuch mówi prawdę”. Jeżeli wyjdzie mi wszystko to, co sobie zaplanowałam, to będzie to naprawdę dobra zbiórka, ale o tym jutro. Do zobaczenia.

Już mamy nawet za sobą kilka przejść (dla pieszych w drodze na Wigilię szczepową, na której zaprezentowaliśmy się dość liczną – jak na panujące warunki – dziewięcioosobową grupą + my cztery, więc w sumie 13-niezły wynik – niekoniecznie pechowy!

10.01.2002 r.

Tak jak obiecywałam jestem po zbiórce. Mogę powiedzieć, że była to dobra zbiórka i gdyby nie ciągłe uciszanie moich kochanych chłopców to może wyszłaby jeszcze lepiej. Ale niestety nigdy nie może być idealnie. Może jak będę robić kiepskie zbiórki, to chłopcy będą grzeczni? Niestety są to tylko marzenia, bo oni mają tyle energii i zapału (którego mi chyba brakuje), że nawet zła zbiórka nie powinna ich znudzić. W ogóle nie mogę sobie z nimi poradzić. Krzyczą, chowają się, interesuje ich wszystko oprócz tego, co ja akurat mówię. Wiem, że chłopcy są bardzo żywiołowi, ale ja nie jestem w stanie pracować w takich warunkach!!!!!!!!!!! Zobaczymy, co będzie za tydzień.

A tak w ogóle to dzisiaj pierwszy raz na zbiórce była Ania moja druga przyboczna. Wyglądała na przerażoną zachowaniem chłopaków. Zobaczymy czy pojawi się również za tydzień…

(Ponieważ dzieciaki bawiły się świetnie i bardzo im się podobało, postanowiłam dołączyć konspekt tej zbiórki. Może komuś się przyda.)

[5 Gromada Zuchowa „Leśne Ludki” podczas zbiórki wigilijnej szczepu z Józefowa – 20 XII 2001]

17.01.2002r.

Chyba pójdę do psychiatryka, bo nie było nic gorszego na świecie od dzisiejszej zbiórki. Postanowiłam przerwać cykl zbiórek z Prawa i (ponieważ była to ostatnia zbiórka przed feriami zimowymi) zrobić ją trochę luźniejszą-taką zbiórkę „o niczym”. W pierwszej wersji były śpiewanki, ale moja gitarra odmówiła posłuszeństwa-zerwała się struna-(ona też ma dosyć chodzenia na zbiórki). W efekcie wylądowaliśmy w pobliskim lesie. Mogliśmy spokojnie wyjść, bo była także Agnieszka-opiekun naszej gromady. Niestety Ania nie zaszczyciła nas swoją obecnością, ale podobno jest chora, więc jej wybaczam.

Na wieść, że wychodzimy do lasu dzieci się bardzo ucieszyły zwłaszcza chłopcy, a było ich aż ośmiu (boli), my w sumie też, bo myślałyśmy, że przez godzinę pobytu na świeżym powietrzu w lesie moje kochane zuszki się zmęczą, a może nawet pogubią i będzie można przeprowadzić spokojnie dalszą część zbiórki. Niestety nasze przypuszczenia się nie sprawdziły, a nawet zadziałały w drugą stronę.

W lesie były nie do zniesienia. Chowali się za krzaki jałowca, chcieli chodzić po drzewach, ślizgać się, dobrze, że śnieg był zmrożony to nie mogli się nim rzucać. W efekcie więcej do lasu nie pójdziemy!!! Jak wróciliśmy do szkoły to zaczęły się wycieczki do ubikacji. A taka wycieczka jest najlepsza na to, aby się zawieruszyć i uciec druhnie. Super zabawa!!!! Drugą ulubioną rozrywką jest chowanie się pod stertą kurtek. Po prostu wspaniale. Z utęsknieniem patrzę na zegarek-ufff zostało jeszcze 25 minut, więc zaczęliśmy, o przepraszam, próbowaliśmy zacząć robić z nimi instrumenty na poferyjne śpiewanki (jak gitarra będzie chciała przyjść). Trochę się tym zajęli, ale doszło do tego, że jest tylko jedna taśma klejąca a chętnych sześciu. Wtedy dowiedziałam się, że zuchy nie znają pojęcia „kolejka”. Szkoda!!!

Odetchnęłam z wielką ulgą, gdy wskazówka mojego zegarka przeszła godzinę 17.30. Jeszcze krótkie spotkanie z rodzicami i mogę iść na długą rekonwalescencje, gdzieś się zaszyć, żeby mnie nie znaleźli.

!!!!!!!!! MAM FERIE !!!!!!!!!

W poniedziałek zaczynam nieobozówkę. Jest to moje zadanie na przewodnika (wycieczek pieszych). Mam nadzieję, że przyjdzie więcej spokojnych dziewczynek, które chociaż siedzą w jednym miejscu i słuchają, co się mówi. Boże dopomóż!!!

Do poniedziałku. Na razie!

Karolina Śluzek